اسکیزوفرنی کودک که برخی آن را اسکیزوفرنی بسیار زودرس نیز می‌دانند، گونه‌ای نادر و شدید از اختلالات روانی کودکان است. این شرایط به عنوان نوعی از اسکیزوفرنی تعریف می‌شود که در کودکان کوچکتر از ۱۳ سال (و به طور معمول بزرگ‌تر از ۷ سال) شروع می‌شود. این اختلال روانی به غیر از سن شروع و میزان شدتش، بسیار شبیه به اسکیزوفرنی در بزرگسالان است. این مقاله روی علائم، تشخیص و درمان اسکیزوفرنی کودک متمرکز است.
تفاوت اسکیزوفرنی و اوتیسم در کودکان
بیشتر بخوانید: انواع اختلال اوتیسم را بهتر بشناسید و از ویژگی های هر یک مطلع بشوید
اسکیزوفرنی کودک از سال ۱۹۸۰ تاکنون به‌عنوان یک تشخیص جداگانه در نظر گرفته می‌شود. قبل از این زمان، کودکانی که امروزه مبتلا به اوتیسم شناخته می‌شوند، به عنوان بیمار اسکیزوفرنی فرض می‌شدند. با این وجود، این سردرگمی امروز نیز وجود دارد، زیرا کودکان مبتلا به اسکیزوفرنی به دلیل نادر بودن و داشتن علائم خصمانه و رفتارهای مخالف ممکن است به‌صورت غلط، مبتلا به اختلال رفتاری دیگری تشخیص داده شوند.
این سردرگمی تا حدی قابل درک است زیرا یافته‌های مرتبط با خانواده، ژنتیک و تجسم سازی شباهت‌های زیادی را میان اوتیسم و اسکیزوفرنی نشان داده‌اند. توضیحات اولیه‌ای که برای طبقه‌بندی اوتیسم مورد استفاده قرار می‌گرفت شامل رفتار غیرمعمول و غیر قابل انکار، عدم توسعه هویت جدا از مادر، ناهماهنگی عمومی، زمختی اندام‌ها و عدم رشد کافی بود. در ادامه می‌توانید پی ببرید که چگونه علائم اسکیزوفرنی کودک با این تعاریف و علائم از اوتیسم مقایسه می‌شود.
یافته‌های علم ژنتیک مولکولی همچنین نشان‌دهنده همپوشانی اختلالات رشدی و اسکیزوفرنی است. علاوه بر این، آسیب‌پذیری ژنتیکی مرتبط با اسکیزوفرنی در اختلال دوقطبی نیز دیده شده است.
علائم اسکیزوفرنی کودکان
پروفسور راشل کاپلان (Rochelle Caplan) توضیح می‌دهد که در بیشتر موارد علائم نشان‌دهنده شروع آرام این اختلال هستند اما والدین کودک، آن‌ها را با اضطراب اشتباه می‌گیرند. این اختلال برای کودکان ترسناک است زیرا توهمات و خیالات می‌توانند تهدیدآمیز باشند. همچنین کودکان از حدود ۵ سالگی درک می‌کنند که برای مثال شنیدن صداهای خارجی‌ای که وجود ندارند و توسط افراد دیگر تجربه نمی‌شود، طبیعی نیست.
تفاوت اسکیزوفرنی کودک و اسکیزوفرنی بزرگسال
بیشتر بخوانید: رفتارهای غیر طبیعی در کودکان به چه معنا است؟
مشخصه اسکیزوفرنی در همه افراد مبتلا روان‌پریشی و جنون است زیرا اسکیزوفرنی به خودی خود یک بیماری روان‌پریشی است. این امر به معنای از دست دادن اتصال با واقعیت به واسطه توهمات و خیالات است که به اصطلاح به علائم مثبت اسکیزوفرنی مشهور هستند. در این ادامه قصد داریم تا به تفاوت اصلی میان اسکیزوفرنی در کودکان و بزرگسالان بپردازیم.
قبل از آن‌که روان‌پریشی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی پدیدار شود، اغلب فازهای پیشینی به نام‌های پری‌موربید (premorbid) و پرودرمال (prodromal) وجود دارد. این فازها بیشتر در کودکان دیده می‌شود تا بزرگسالان. در اسکیزوفرنی کودک، اختلالات رشدی پری موربید شامل موارد زیر هستند:
- اختلالات زبانی
- تأثیرات حرکتی
- کمبودهای اجتماعی
یافته‌ها حاکی از آن هستند که این فاز در بیش از نیمی از کودکانی که در حال ایجاد اختلال اسکیزوفرنی کودک هستند، از ماه‌های اولیه زندگی شروع می‌شود.
آغاز اسکیزوفرنی از سنین ۷ الی ۱۳ سالگی در مقایسه با شروع معمول اسکیزوفرنی در افراد بالغ و بزرگسال به معنای شدت بیشتر و اختلال زودهنگام در رشد مغز است. توهمات در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بزرگسالان، بیشتر با شنیدن صداهای غیرواقعی در کودکان مقایسه می‌شود و توهمات لمسی و بصری در این موارد محدود است. همچنین نوع خیالات در اسکیزوفرنی کودک اندکی متفاوت است و باورهای غلط عجیب و غریب اغلب با شکل‌های کودکانه مرتبط است و نسبت به نمونه‌های تجربه‌شده در بزرگسالان و افراد بالغ پیچیدگی کمتری دارد.
اختلالات شناختی و انگیزشی مشاهده شده در اسکیزوفرنی که به علائم منفی این بیماری مشهور هستند، در رشد زودهنگام این بیماری بسیار مشهود است. این امر شامل اختلالات در بیان عاطفی، تعامل اجتماعی و اراده (اراده برای تصمیم‌گیری) است. همچنین اثر نامناسب یا هم‌سطح که به از دست دادن قدرت ابراز یا شناخت احساسات اطلاق می‌شود، اختلال اصلی این بیماری است.
مطالعات نشان داده‌اند که اثر هم‌سطح در اسکیزوفرنی می‌تواند با کاهش حالات چهره در طی تعاملات اجتماعی، هنگام تماشای فیلم‌ها و کارتون‌های احساسی و ناتوانی در تشخیص چهره‌ها اندازه‌گیری شود. والدین به‌تنهایی از وجود این نقص‌ها ناآگاه‌اند و تجربیات احساسی طبیعی‌ای را از کودک خود گزارش می‌دهند.
تمامی کودکان مبتلا به اسکیزوفرنی زودرس با کاهش عملکرد چشم‌گیری روبرو خواهند شد. مشکلات کارکردی و اجتماعی آن‌ها در کنار علائم یادشده‌ای که از خود نشان می‌دهند، به نمونه‌های دیده شده در بزرگسالان شباهت زیادی دارد اما با شدت بیشتری نمایان می‌شود.
آکادمی آمریکایی روان‌پزشکی کودکان و نوجوانان فهرستی از مثال علائمی که در اسکیزوفرنی کودک شایع است را برای خانواده‌ها ارائه کرده است. این فهرست شامل موارد زیر است:
- رفتار و صحبت‌های غیرعادی و عجیب و غریب (به‌اصطلاح علائم بی‌نظم و اختلالی)
- مشاهدات گیج‌کننده و رویا پردازی برای واقعیت (مثالی از روان‌پریشی )
- دمدمی مزاج بودن شدید
- اضطراب شدید (به دلیل ترس از توهمات و خیالات تهدیدکننده)
- عقب‌نشینی و بیش از حد جدا شدن از دیگران
- بدتر شدن نظافت شخصی (مشکل با حمام کردن)
شروع زودرس اسکیزوفرنی
بیشتر بخوانید: نشانه اختلالات یادگیری را از دوران مهد کودک جدی بگیرید
اسکیزوفرنی با شروع زودهنگام زمانی رخ می‌دهد که کودک ۱۳ تا ۱۸ ساله توهمات و خیالات را به همراه اختلالات شناختی مرتبط با اسکیزوفرنی تجربه می‌کند. اسکیزوفرنی با شروع بسیار زودهنگام، یک بیماری مرتبط با کودکان است و زمانی استفاده می‌شود که علائم مرتبط با این بیماری کودک زیر ۱۳ سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مطالعات حاکی از آن هستند این بیماری از هر سی هزار کودک تنها یکی را مبتلا می‌کند.
یکی از مطالعات موردی اعلام کرده است که کودکان ممکن است تصورات غیرمعمول را از سه‌ماهگی یا زودتر شروع کنند. راهنمای تشخیصی و آماری (DSM) میان اسکیزوفرنی بزرگسالان، شروع زودهنگام و شروع بسیار زودهنگام اسکیزوفرنی تفاوتی قائل نیست اما درواقع تفاوت‌هایی میان این سه نوع وجود دارد. احتمال وجود علائم شدیدتر در بزرگ‌سالی، در کودکی که از سنین بسیار کم شروع به نشان دادن علائم این اختلال می‌کند بیشتر است.
تشخیص اسکیزوفرنی در کودکان
چالش مرتبط با اسکیزوفرنی بسیار زودهنگام در تفاوت آن با دیگر اختلالات تشخیص داده می‌شود که در زیر به آن‌ها اشاره‌شده است:
- اختلالات عاطفی (اختلالات خلق‌وخو، اختلالات دوقطبی و افسردگی) که نشان‌دهنده علائم روانی است
- اختلالات رشدی فراگیر (مانند اوتیسم)
- اختلالات شخصیتی حاد
دیگر شرایطی که ممکن است به‌اشتباه و از روی عدم آگاهی به‌عنوان اسکیزوفرنی کودکان تشخیص داده شود شامل اختلال اضطراب پس از واقعه و اختلال وسواس است.
همان‌طور که در بالا توضیح داده شد، سردرگمی و همپوشانی‌ای میان اوتیسم و اسکیزوفرنی کودک وجود دارد. علائم منفی مشاهده‌شده در کودکان مبتلا به اسکیزوفرنی بسیار مشابه با اختلالات طیف اوتیستیک است. این علائم شامل موارد زیر است:
- رو برگرداندن از اجتماع
- اختلالات ارتباطی
- ارتباط چشمی ضعیف
بیشتر بخوانید: خودکشی در کودکان؛ والدین به نشانه های هشدار دهنده توجه کنند
مشکل دیگر در تشخیص اسکیزوفرنی کودک مرتبط با نادر بودن آن است. همچنین وجود توهمات که در سایر بیماری‌های روان‌پریشی کودکان رایج است نمی‌تواند به‌تنهایی دلیلی برای ابتلای کودک به اسکیزوفرنی باشد. اسکیزوفرنی در کودکان مانند نمونه این بیماری در بزرگسالان تنها با آزمون تشخیص داده نمی‌شود و تشخیص این بیماری به از بین بردن دیگر شرایط و اختلالاتی متمرکز است که می‌توانند علائم مشاهده‌شده را توضیح دهند.
بااین‌حال شاخص‌های رسیدن به تشخیص اسکیزوفرنی یکسان است اما چالش‌برانگیز بودن آن‌ها در مقایسه با شاخص‌های اسکیزوفرنی بزرگسالان را نمی‌توان انکار کرد.
هرچند اسکیزوفرنی در کودکان بسیار نادر است اما توجه به روانشناسی کودک می‌تواند در تشخیص زودهنگام اختلالات روانی کودکان کمک کند. شما هم اگر تجربه یا دانشی در زمینه اسکیزوفرنی در کودکان دارید حتما از طریق وبسایت کودکت با ما و والدین دیگر به اشتراک بگذارید تا از دانسته‌های شما استفاده کنیم.
