علائم استرس و اضطراب در کودکان اغلب به صورت تغییرات جسمی و رفتاری ظاهر می‌شود. کودکان بسته به سن، شخصیت فردی و مهارت‌های مقابله‌ای واکنش‌های متفاوتی نسبت به اضطراب نشان می‌دهند. ممکن است والدین عوامل اساسی و مهمی را نادیده بگیرند که منجر به بروز برخی رفتار‌ها در کودکشان می‌شود. مهم است علائم استرس دوران کودکی را شناسایی و علت آن را کشف کنید. در واقع، والدین می‌توانند به رفع اضطراب کودک کمک کنند، اما برخی کودکان به اختلالات اضطرابی دچار هستند و نیاز به کمک‌های حرفه‌ای دارند. در این مقاله کودکت، به علائم استرس و اضطراب در کودکان پرداخته می‌شود.
علائم استرس و اضطراب در کودکان
کودکان معمولا نمی‌توانند اضطراب خود را تشخیص دهند، در عین حال، به پختگی لازم برای توضیح عوامل استرس‌زای واقعی یا غیر واقعی خود نیز نرسیده‌اند و این موضوع سبب بروز علائم رفتاری و فیزیکی زیر در کودک می‌شود:
علائم رفتاری یا عاطفی
- تمرکز دشوار،
- تغییرات مداوم خلق و خو، پرخاشگری، ضعف اعصاب یا وابستگی زیاد،
- ترس از تنهایی، ترس از غریبه‌ها و ترس از تاریکی (ترس)،
- افزایش عادتی عصبی مانند جویدن ناخن،
- دوری از خانواده و دوستان،
- امتناع از رفتن به مدرسه،
- ایجاد مشکل و دردسر در مدرسه،
- جمع کردن چیز‌های بی‌ارزش یا غیر عادی.
بیشتر بخوانید: اختلال اضطراب کودک چیست و چه عواملی باعث اضطراب کودک می شود؟
علائم فیزیکی
- کاهش یا افزایش اشتها،
- شب ادراری،
- اختلال خواب و دیدن کابوس،
- شکایت از درد معده یا سر‌درد،
- سایر علائم فیزیکی.
شناخت این علائم به شما کمک می‌کند وجود آن‌ها را قبل و بعد از استرس در کودک بررسی کنید. گاهی شاید علائمی مانند اسهال، تب و التهابات پوستی ناشی از بیماری‌های دیگر باشد.
علل شایع استرس دوران کودکی
گاهی ممکن است منبع اضطراب و استرس خارجی باشد. وجود مشکل در مدرسه، تغییری در شرایط خانواده یا اختلاف با یک دوست می‌تواند منجر به استرس در کودک شود. اما گاهی ممکن است اضطراب به دلیل فشار‌های درونی کودک، مورد پسند قرار گرفتن در گروه همسالان، تمایل او به کامل بودن و انجام دقیق فعالیت‌های مدرسه ایجاد شود. برخی از علل شایع استرس عبارت‌اند از:
تغییرات بزرگ در خانواده
تغییرات عمیق در خانواده می‌تواند منجر به بروز استرس در کودکان شود. مرگ یکی از اعضای خانواده، تولد عضوی جدید، نقل مکان، مهاجرت و طلاق والدین می‌تواند منجر به بروز استرس در کودک شود. تغییرات عمیق در زندگی می‌تواند امنیت خاطر کودک را مخدوش کند و منجر به اضطراب و سردرگمی او شود. برای مثال، عضو جدید و تازه متولد شده در خانواده احساس خطر و حسادت کودک را برانگیزد. مرگ اعضای خانواده نوعی هشدار برای کودک است که ممکن است ترس از مرگ خودش و اطرافیانش را در او ایجاد کند.
بی‌ثباتی در خانواده
نگرانیهای شغلی و پولی، درگیری‌های خانوادگی و اختلاف والدین منجر به نگرانیهای شدید و احساسات آزار‌دهنده‌ای مانند بی‌ارزشی و ناتوانی در کودکان می‌شود. در این شرایط، کودک می‌کوشد کمک کند و شرایط را بهبود بخشد، اما حس می‌کند قدرت کافی را برای حل این مشکلات ندارد.
برنامه‌های فشرده
تغییرات مکرر از فعالیتی به فعالیت دیگر و انجام فعالیت‌های فشرده موجب می‌شود به کودک اضطراب شدیدی وارد شود، در حالی که کودک به استراحت و رهایی بین فعالیت‌هایش نیاز دارد.
بیشتر بخوانید: درمان اختلال اضطراب کودک ؛ روش های کنترل اضطراب کودکان را یاد بگیریم
فشار درسی
بسیاری از کودکان اضطراب را در درست و کامل انجام دادن تکالیف مدرسه تجربه می‌کنند. فشار‌های ناشی از مدرسه و درس معمولا در کودکانی دیده می‌شود که از اشتباه کردن یا درست و کامل انجام ندادن کاری می‌ترسند.
محبوبیت
کودکان گاهی اضطراب زیادی برای پذیرفته شدن در گروه همسالان خود تجربه می‌کنند. همانطور که کودکان بزرگ می‌شوند، دوست دارند از همه جهت شبیه همسالان خود باشند. فشار ناشی از هماهنگ شدن با جمع همسالان و تلاش برای کسب محبوبیت بین آن‌ها می‌تواند اضطراب زیادی برای کودکان ایجاد کند.
قلدری
قلدری مشکلی جدی برای بسیاری از کودکان است و می‌تواند باعث مشکلات فیزیکی و روانی جدی برای آن‌ها شود. کودکانی که در معرض قلدری قرار گرفته‌اند اغلب به والدین خود در این باره حرفی نمی‌زنند و در عین حال، از تجربه دوباره آن اضطراب دارند.
رویداد فاجعه‌بار در اخبار
اخبار بلایای طبیعی، تروریسم و جنگ و تصاویر خشونت‌آمیز آن‌ها می‌تواند باعث اضطراب کودکان شود. وقتی کودکان اخبار خشونت‌آمیز را می‌بینند یا می‌شنوند، ممکن است تصور کنند شاید این اتفاق برای آن‌ها و خانواده‌شان هم بیفتد.
فیلم یا کتاب ترسناک
داستان‌های تخیلی می‌تواند باعث ناراحتی و آشفتگی کودکان شود. کودکان ممکن است تحت تاثیر تصاویر خشونت‌آمیز فیلم‌ها و داستان‌ها قرار بگیرند. در انتخاب محتوای رسانه‌ای برای کودکان، به گروه سنی و نوع محتوای آن بسیار دقت کنید.
چگونه به رفع اضطراب کودکان کمک کنیم؟
کودکان برای مقابله با استرس و اضطرابشان به کمک و راهنمایی نیاز دارند. با راهکارهای زیر می‌توانید به کودکتان کمک کنید.
در خانه
- خانه خود را به جایی مطمئن، امن و آرام تبدیل کنید؛
- ایجاد فضای آرام و امن خانوادگی و روال‌های دائمی و روزمره به حفظ آرامش کودکان کمک زیادی می‌کند. تدارک یک شام خانوادگی یا بازی می‌تواند به رفع استرس کودکان کمک کند؛
- بر کتاب‌‌هایی که کودکان می‌خوانند، نوع بازی‌هایی که می‌کنند یا فیلم‌هایی که می‌بینند نظارت کنید.
مشارکت با فرزندان
- هر تغییر پیش‌بینی شده‌ای را با فرزندتان در میان بگذارید و درباره پیشامد جدید با او گفتگو کنید؛
- برای کودک امکان مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی یا ورزشی را فراهم کنید؛
- فرصت‌هایی در اختیار فرزندتان قرار دهید تا خودش بتواند به طور مستقل بر موقعیتی در زندگی‌اش مسلط شود.
بیشتر بخوانید: چگونه از انتقال اضطراب به کودک جلوگیری کنیم؟
فعالیت‌های شما
داشتن عادات سالم مانند ورزش کردن و روش‌های مراقبت از خود مقابل استرس راه‌های مناسبی برای کنترل اضطراب هستند. کودکان معمولا رفتار پدر و مادر خود را تقلید می‌کنند؛
- قدردانی و عشق را سرلوحه رفتار خود قرار دهید؛
- از روش‌های تربیتی و تقویت مثبت استفاده کنید که منجر به افزایش عزت نفس سالم در کودک می‌شود؛
- یاد بگیرید به دقت به فرزند خود گوش دهید، بدون اینکه از او انتقاد یا او را سرزنش کنید؛
- روش‌هایی به کودک آموزش دهید تا مسائلی که باعث ناراحتی او می‌شود درک و آن‌ها را حل کند؛
- اگر علائم استرس کاهش پیدا نکرد و اضطراب کودک روز به روز بیشتر شد، کمک حرفه‌ای بگیرید.
به کمک این مقاله، می‌توانید علائم استرس و اضطراب را کودکان تشخیص دهید. به عنوان والدین، بیش از هر شخص دیگری، می‌توانید به کودکتان در این زمینه کمک کنید. اگر تجربه یا دانشی در این زمینه دارید، لطفا آن‌ها را در بخش نظرات این مقاله یا سایر شبکه‌های اجتماعی کودکت با ما در میان بگذارید.
