سلامت نوزاد برای والدین اهمیت بسیاری دارد. کاملاً طبیعی است که در روزهای اول تولد والدین نگران سلامتی نوزادشان باشند. یکی از مشکلات اولیه‌ای که ممکن است نوزاد در روزهای اول تولد با آن روبه‌رو شود اختلالات بینایی در نوزادان است. این اختلالات معمولاً ناشی از بیماری جدی و مهمی نیستند و با درمان‌های مناسب پزشکی به‌راحتی برطرف می‌شوند. همچنین مشکلات بینایی مسئله‌ای رایج و شایع در بین نوزادان است. در این مقاله به بررسی اختلالات شایع چشمی در نوزادان تازه متولدشده پرداخته شده است.
| آنچه در این مقاله می‌خوانید: |
اختلالات بینایی در نوزادان
نوزاد تازه متولدشده ممکن است مشکلاتی مانند چشم‌های ناهماهنگ (انحراف چشم)، اشک‌ریزش و چشم‌های متقاطع را تجربه کند. در ادامه به بررسی این مشکلات پرداخته می‌شود:
- در برخی از نوزادان حرکت چشم‌ها ناهماهنگ است و چشم‌ها به جهات متفاوت نگاه می‌کنند. این موضوع کاملاً طبیعی است زیرا عضلات چشم در نوزادان هنوز به‌طورکامل رشد نکرده است. به‌مرور و با گذشت زمان این عضلات به تکامل می‌رسند. این مشکل باید تا سه‌ماهگی نوزاد به‌تدریج و خودبه‌خود برطرف شود. درغیراین‌صورت نیاز به درمان پزشکی وجود دارد.
- در برخی از نوزادان چین داخلی پوست در گوشه داخلی چشم می‌تواند باعث ایجاد نگاه صلیبی یا متقاطع شود. با رشد کودک پوست منقبض می‌شود و چشم‌ها به حالت طبیعی درمی‌آیند. اما برخی از نوزادان ممکن است همچنان چشمان متقاطع داشته باشند که دراین‌صورت باید برای درمان به پزشک مراجعه شود.
- نوزاد تازه متولدشده به‌طورکامل توانایی تولید اشک را ندارد و مجرای تولید اشک در او مسدود است. در این وضعیت ممکن است چشمان نوزاد دائماً، حتی زمانی که گریه نمی‌کند، اشکآلود به نظر برسد. این مشکل تا یک سالگی نوزاد برطرف می‌شود.
- پلک‌های قرمزرنگ نوزاد یکی از نشانه‌های عفونت چشم است. داشتن علایمی از سوزش و تحریک چشم هنگام قرار گرفتن در معرض تابش نور آفتاب می‌تواند ناشی از افزایش فشار چشم نوزاد باشد. مسدود بودن مجرای اشکی موجب تولید بیش از حد اشک در چشم برخی از نوزادان می‌شود و به نظر می‌رسد این نوزادان دائماً در حال گریه‌اند. همچنین سفید بودن مردمک چشم می‌تواند از نشانه‌های سرطان در نوزادان باشد.
عوامل بروز مشکلات بینایی در نوزادان
اختلالات بینایی در نوزادان معمولاً به‌علت تکامل نیافتن عضلات چشم اتفاق می‌افتد. با رشد کودک و تکامل ماهیچه‌های چشمی این اختلالات برطرف می‌شود. اما برخی از مسائل و مشکلات بینایی در نوزادان نیاز به درمان پزشکی دارند. بنابراین تا قبل از یک سالگی نوزاد باید معاینه جامع و کاملی برای تشخیص ناهنجاری‌های چشمی انجام شود.
اختلال ژنتیکی یکی از دلایل بروز مشکلات چشمی مانند آنوفتالمی، آنیریدیا، آلبینیسم و دیسژنز قسمت قدامی است. سوءمصرف الکل و مواد مخدر در دوران بارداری باعث ایجاد اختلال در بینایی نوزاد می‌شود. هیپوپلازی عصب بینایی ناهنجاری شایع چشمی در نوزادانی است که از مادران مبتلا به دیابت متولد می‌شوند.
نشانه‌های اختلال بینایی در نوزاد
حرکت غیرمعمول چشم: این حالت به معنای حرکت غیرمعمول چشم به جلو و عقب یا چرخش شدید چشم نوزاد است.
مالش بیش از حد چشم: در این وضعیت نوزاد مدام، حتی هنگامی که خواب‌آلود نیست، چشم‌های خود را می‌مالد.
ناهنجاری فیزیکی: وجود هرگونه تفاوت ظاهری در چشم‌ها مانند وجود لکه در چشم، باز بودن یکی از چشم‌ها یا چشم‌های برآمده از علایم فیزیکی نشان‌دهنده اختلال بینایی در نوزادان است.
چشم‌های اشکآلود: چشم‌هایی که بیش از حد ریزش اشک دارند.
شایع‌ترین اختلالات بینایی در نوزادان
1. ورم ملتحمه یا چشم‌های صورتی
التهاب ملتحمه به‌دلیل عفونت‌های ویروسی یا مسدود شدن مجرای اشکی ایجاد می‌شود.
علایم:
قرمز شدن نقاط سفید چشم
پلک‌های متورم
جاری شدن بیش از حد اشک
ترشح مایع زردرنگ مانند چرک
درمان:
- تجویز قطره چشم آنتی‌بیوتیک توسط پزشک
- ماساژ گرم
- شست‌وشو با آب نمک گرم
2. انحراف کاذب چشم:
انحراف کاذب چشم به حالتی گفته می‌شود که در آن چشمان نوزاد، به‌علت پل بینی یا قسمت فوقانی پهن، متقاطع دیده می‌شود، درحالی‌که واقعاً این‌طور نیست. چشمان متقاطع به این معناست که ممکن است مسیر نگاه یک چشم به جلو باشد، درحالی‌که چشم دیگر به داخل، بیرون، بالا یا پایین می‌چرخد.
علایم:
- چشمان نوزاد متقاطع و ناهماهنگ به نظر می‌رسد.
- نوزاد از زوایای جانبی به یک شیء نگاه می‌کند.
درمان:
هیچ‌گونه درمانی برای این اختلال وجود ندارد و با گذشت زمان این حالت خودبه‌خود از بین می‌رود. اما در برخی موارد می‌توان به دلایل زیبایی عمل جراحی انجام داد.
3. آمبلیوپی یا تنبلی چشم
تنبلی چشم به حالتی گفته می‌شود که در آن تمرکز و دید یکی از چشم‌ها در مقایسه با چشم دیگر بیشتر است. این اختلال به‌دلیل فلاش دوربین یا تابش نورافکن که باعث تاری دید چشم‌ها می‌شود به وجود می‌آید.
علایم:
- چرخش و سرگردانی چشم به‌سمت بیرون یا داخل
- ناتوانی در درک عمیق اشیا
درمان:
سندرم تنبلی چشم درصورت تشخیص زودهنگام به‌راحتی با کمک عینک، قطره یا لنز قابل‌درمان است. برای دریافت درمان‌های پزشکی مناسب باید به چشم‌پزشک مراجعه شود.
اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از مشکلات بینایی در کودکان
اگرچه اختلالات بینایی در کودکان والدین را دچار ترس و اضطراب می‌کند، اما توصیه‌ها و راهکارهایی وجود دارد که والدین با کمک آن‌ها می‌توانند از بروز مشکلات بینایی در فرزندشان جلوگیری کنند. این توصیه‌ها عبارت‌اند از:
- یکی از ایده‌های خوب این است که در اتاق کودک از لامپ کم‌نور استفاده کنید. همچنین موقعیت خواب نوزاد را تغییر دهید تا کودک تشویق به تماشای محیط اطرافش شود.
- برای تقویت بینایی نوزاد، از اسباب‌بازی‌های آویزان در گهواره استفاده کنید تا کودک روی آن‌ها تمرکز کند.
- از جهات مختلف با کودک صحبت کنید تا کودک متوجه شود کسی در نزدیکی اوست و مدام زاویه دید خود را تغییر دهد.
- هنگام تغذیه از هر دو طرف چپ و راست به نوزاد غذا دهید. این کار باعث می‌شود تا نوزاد روی اجسام از زوایای مختلف تمرکز داشته باشد.
- نوزاد را به مکان‌هایی مانند باغ یا مرکز خرید ببرید و توجه او را به جاذبه‌های مختلف اطرافش جلب کنید تا قدرت بینایی نوزاد تقویت شود.
درهرحال لازم است والدین وضعیت نوزاد را به‌دقت بررسی کنند و درصورت مشاهده هرنوع اختلال و مشکلی که تداوم دارد و از کنترل خارج شده است به متخصص چشم مراجعه کنند.
