هرگز برای صحبت با کودک درباره مضرات سیگار کشیدن زود نیست. شاید فکر کنید لزومی ندارد با یک کودک ۵ یا ۶ سال درباره مضرات سیگار کشیدن صحبت کنید. همچنین به نظر شما بعید است که فرزندتان سراغ کشیدن سیگار رود. اما در صورتی که هم اکنون درباره سیگار و مضرات آن صحبت نکنید، بعد‌ها باید زحمت و وقت زیادی برای این کار صرف کنید. استفاده از دخانیات یکی از علت‌های مرگ و میر قابل پیشگیری است. بهترین راه جلوگیری از مرگ و میر ناشی از مصرف سیگار، تلاش برای بروز چنین عادتی در کودکان است. تحقیقات نشان داده است ۹۰ درصد از افراد بزرگسال سیگاری، اولین سیگار خود را در سنین کودکی کشیده‌اند. در سال ۲۰۱۶ مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها مشخص کرده است که ۸ درصد از دانش‌آموزان اولین سیگار خود را طی ۳۰ روز گذشته مصرف کرده‌اند.
روش‌های صحبت با کودک درباره مضرات سیگار کشیدن
زمانی که بچه‌ها هنوز جوان و نابالغ هستند، شما را به عنوان الگوی کار‌های شایسته یا ناشایست در نظر می‌گیرند. بهتر است از همان دورانی که کودکان هنوز بالغ نشده‌اند، در جهت تربیت کودک با آنها درباره مضرات سیگار کشیدن صحبت کنید.
روی موضوعی که برای کودک اهمیت دارد، تمرکز کنید
بیشتر بخوانید: مضرات سیگار کشیدن در دوران بارداری
همانطور که می‌دانید که یکی از بدترین مضرات سیگار کشیدن بروز انواع بیماری‌ها مانند سرطان، مشکلات ریوی و سایر بیماری‌های جسمی و روانی است؛ اما ترساندن کودکان از ابتلا به سرطان نمی‌تواند عامل بازدارنده‌ای در برابر کشش کودکان به سیگار باشد. کودکان نسبت به عوارض بلند‌مدت سیگار توجهی ندارند. توجه کودکان در نهایت ممکن است فقط به عوارض کوتاه‌مدت سیگار مانند بو گرفتن مو‌ها یا لباس، زرد شدن دندان‌ها، نفس بدبو، مشکلات پوستی، بوی دهان و غیره جلب شود. یک ماشین‌حساب تهیه کنید و در آن به کودک نشان دهید که بایت خرید ۱۰، ۲۰ یا ۳۰ عدد سیگار باید چه مبلغی بپردازد. اگر کودکتان یک ورزشکار تازه‌کار است، خطرات و آسیب‌های سیگار کشیدن را در رابطه با ورزش کردن برای توضیح دهید. به او بگویید که سیگار کشیدن باعث تضعیف توانایی او در ورزش کردن خواهد شد. حتی ممکن است ورزش کردن را به این خاطر که نفس کم می‌آورد.
درباره اعتیاد با کودکان صحبت کنید
شرکت‌های تولید و پخش سیگار می‌دانند که چطور محصولشان را به بازار عرضه کنند. ممکن است کودکان درباره مضرات نیکوتین و جنبه اعتیادآور آن اطلاعی نداشته باشند. برای صحبت درباره مضرات سیگار کشیدن با کودک تاکید کنید که آن به شدت اعتیادآور است و اگر شروع به کشیدن آن کنند، ترک آن بسیار سخت خواهد بود. به کودکان گوشزد کنید که سیگار هم مانند سایر مواد چون هروئین و کوکائین خطرناک و اعتیادآور است.
با کودکان درباره جایگزین‌‌های سیگار صحبت کنید
بیشتر بخوانید: چگونه با کودک در مورد خشونت و ترس صحبت کنیم؟
امروزه انواع مواد اعتیادآور در معرض دید کودکان قرار دارد. انواع تنباکو‌های بدون دود، قلیان و سیگارهای الکترونیکی روز به روز در حال افزایش است. این تنوع مواد مخدر باعث میشود که کودک راحت‌تر اعتیاد پیدا کند و این جایگزین‌ها را آسانتر و بدون دردسرتر از سیگار بداند. از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ مصرف سیگارهای الکترونیکی حدود ۹۰۰ درصد در بین دانش‌آموزان دبیرستانی افزایش داشته است. این سیگارهای الکترونیکی در طعم‌های مختلفی مانند آدامس‌های بادکنکی و هندوانه باعث میشود آنها احساس کنند در حال خوردن آب‌نبات هستند. مطمئن شوید که کودکان در رابطه با خطرات این سیگارهای الکترونیکی مطلع هستند، حتی استفاده از سیگارهای الکترونیکی با مصرف محصولات حاوی تنباکو در ارتباط است.
نه گفتن را به کودک بیاموزید
اگر کودکتان پیشنهادی از طرف دوستانش مبنی بر کشیدن سیگار داشته و شما از قبل درباره نحوه نه گفتن و رد کردن پیشنهاد با او صحبت نکرده‌اید، احتمالا به پیشنهاد دوستانش پاسخ مثبت می‌دهد. یک بازی ترتیب دهید و در آن به کودک سیگار تعارف کنید و از او بخواهید که با پاسخ‌های مناسبی تقاضای شما را رد کنند. بهترین پاسخ‌ها می‌تواند این باشد. «نه، ممنونم، من از بوی سیگار خوشم نمی‌آید». «نه، متشکرم، باید خودم را برای تمرین‌های بسکتبال آماده کنم و سیگار، نفسگیری را برایم سخت می‌کند».
مکالمه مفید و موثر داشته باشید
هرگز در مورد مضرات سیگار کشیدن به طور مکرر با کودک صحبت نکنید. مطالعات نشان داده است که هشدار‌های تکراری و مداوم درباره سیگار کشیدن، تاثیر عکس روی ذهن آنها دارد. اگر به کودک خود بگویید: «تو هرگز حق نداری سیگار بکشی». یا «همه سیگاری‌ها بد هستند». این رفتار‌ها باعث لجبازی بیشتر بچه‌ها و پافشاری آنها روی خواسته‌هایشان میشود. مخصوصا زمانی که کودک در سن نوجوانی است، برخورد متحکمانه شما بیشتر باعث تمایل کودکان به کشیدن سیگار و لجبازی با خواسته شما میشود.
بیشتر بخوانید: تربیت کودک محور و دادن اختیار عمل به کودکان یا روش سخت گیرانه؟
گزینه‌های خوب به کودک معرفی کنید
به جای اینکه مداوم به کودک درباره مضرات سیگار کشیدن هشدار دهید، با او درباره داشتن یک رژیم غذایی مناسب، خواب کافی و تمرینات ورزشی صحبت کنید. زمانی که درباره اهمیت و تاثیرات سازنده این فعالیت‌ها با کودک گفت و گو می‌کنید، او هم سعی می‌کند تا بدن خود را در وضعیت جسمی متعادلی نگاه دارد.
الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشید
کودکانی که پدر و مادر آنها سیگار می‌کشند، احتمال بیشتری دارد که به سوی مصرف دخانیات سوق پیدا کنند؛ چون این رفتار را درست نمی‌بینند. حتی در صورتی که به کودکان بگویید دیگر قرار نیست مصرف کنید، یا قصد ترک سیگار را دارید، باز هم اثر‌بخش نخواهد بود؛ چون معمولا کودکان هر رفتاری را که ببینند، تقلید می‌کنند. شاید زمان آن رسیده که به فکر سلامتی خود و فرزندانتان باشید. با یک متخصص تماس بگیرید و از راهنمایی‌های او در این زمینه کمک بگیرید.
خانه خود را عاری از هر گونه سیگار کنید
بیشتر بخوانید: چگونه می‌توانیم از کودک آزاری در خانواده جلوگیری کنیم؟
مطالعات نشان داده که محدود کردن دسترسی کودک به سیگار باعث کاهش میل او به مصرف میشود. بنابراین کشیدن سیگار را کاملا در خانه قد‌غن کنید. اگر اقوام یا آشنایی دارید که سیگار مصرف می‌کند، از او بخواهید در خانه شما سیگار نکشد. وقتی که کودکان جدیت برخورد شما را در رابطه با بزرگسالان می‌بینند، بدون شک به این قانون عمل می‌کنند.
علائم کشیدن سیگار را در فرزند کودک تشخیص دهید
اگر کودک شما کمی بزرگتر باشد و وارد سن بلوغ شده باشد، نگرانی شما در مورد سیگار کشیدن او بیشتر میشود. خشونت، نفس بدبو، کم آوردن نفس، بوی سیگار روی لباس کودک می‌تواند نشانه‌هایی از سیگار کشیدن او باشد. بهتر است در صحبت راجع به مضرات سیگار کشیدن با کودک صادق باشید و به طور شفاف و مستقیم از او بپرسید آیا سیگار می‌کشد یا نه. اگر پاسخ او مثبت بود، به او بگویید که چه قدر از این بابت ناراحت هستید و سعی کنید با کمک هم برنامه‌ای برای ترک سیگار او تنظیم کنید. به او بگویید در صورت مصرف مجدد سیگار چه عواقب و تنبیه‌هایی در انتظار او است. اگر کودک به طور مداوم سیگار می‌کشد، بهتر است برای ترک به یک دکتر مراجعه کنید و از او کمک بخواهید.
اگر شما هم با سیگار کشیدن فرزندتان مواجه شده‌اید و اطلاعات و تجربه‌ای در این زمینه دارید، خوشحال می‌شویم ما و سایر والدین را از طریق بخش نظرات سایت کودکت یا شبکه‌های اجتماعی در جریان بگذارید.
