مصرف ویتامین D در دوران بارداری و به طور کلی، در بدن به تنظیم میزان کلسیم و فسفات کمک می‌کند که برای سلامت استخوان‌ها، دندان‌ها و عضلات ضروری‌اند. در این مقاله کودکت، به بررسی یافته‌های مختلف علمی درباره مصرف این ویتامین در بارداری پرداخته می‌شود.
در مطالعات مختلفی، کمبود ویتامین D در بدن خانم‌های باردار شواهدی از افزایش احتمال بروز مشکلات اسکلتی در نوزادان آن‌ها، دیابت در دوران بارداری، پره اکلامپسی (افزایش فشار خون در بارداری همراه با ایجاد ورم در پاها و دست‌ها و دفع پروتئین در ادرار)، عفونت باکتریایی واژن در مادر و وزن کم نوزاد را به همراه داشته است. توصیه می‌شود در خانم‌های باردار، که در شرایط ریسک بالای کمبود این ویتامین قرار دارند، سطح این ویتامین در بدن آن‌ها با آزمایشی ارزیابی شود.
خانم‌های باردار، در صورتی که کمبود ویتامین D نداشته باشند، به روزانه 10 تا 15 میکروگرم (mic g یا gµ) ویتامین D نیاز دارند. هر میکروگرم ویتامین D معادل 40 واحد بین‌المللی (IU) است. بنابراین، یک خانم باردار روزانه به 400 تا 600 واحد بین‌المللی ویتامین D نیاز دارد. مطالعات مختلف نیاز بدن به ویتامین D را تا 1000 واحد بین‌المللی به عنوان مکمل در دوران بارداری تأیید کرده‌اند. براساس نتایج یکی از این مطالعات، در دوران بارداری و شیردهی، میزان مناسب ویتامین D دریافتی باید تا IU 6000 باشد. از آنجا که تحقیقات کاملی برای بررسی اثر دوزهای درمانی ویتامین D (دوزهای بالا مثل 50000 واحد که در درمان کمبود ویتامین D تجویز می‌شود) صورت نگرفته است، انجمن متخصصان زنان و زایمان آمریکا (ACOG) توصیه می‌کند که حتی برای جبران کمبود این ویتامین در خانم‌های باردار، بیشتر از 1000 تا 2000 واحد ویتامین D در روز تجویز نشود. جالب است بدانید، طبق مطالعه‌ای که اخیرا انجام شده، سازمان جهانی بهداشت (WHO) اعلام کرده است درمان با دوز بالای ویتامین D در بارداری، در افرادی که از کمبود این ویتامین رنج می‌برند، در مقایسه با مقداری که به عنوان مکمل در بارداری نیاز است و در مقایسه با حالتی که هیچ مکمل ویتامین D در بارداری مصرف نشده، تأثیر متفاوتی بر رشد جنین نداشته است. از این رو، مصرف ویتامین D در دوران بارداری به شکل مکمل را توصیه نمی‌کند.
چنانچه گفته شد، پژوهشگران طی مطالعات مختلف طیفی از میزان مناسب این ویتامین را برای بدن در دوران بارداری مجاز می‌دانند. از این رو، پزشک شما با توجه به سبک زندگی و ذخایر ویتامین D بدن شما میزان مناسبی از آن را در دوران بارداری و شیردهی تجویز خواهد کرد.
توجه کنید که مکمل‌های بارداری معمولا حاوی 400 واحد ویتامین D هستند. برای مصرف جداگانه مکمل ویتامین D، حتما از پزشک خود مشاوره بگیرید.
برای اثربخشی هر چه بیشتر ویتامین D، مصرف میزان کافی کلسیم را فراموش نکنید. بهتر است ویتامین D را پس از وعده غذایی اصلی مصرف کنید تا جذب آن افزایش یابد.
ویتامین D می‌تواند با قرار گرفتن مستقیم پوست در معرض نور خورشید در بدن انسان تولید شود. از آنجا که در دهه‌های اخیر بیشتر فعالیت‌های روزانه در محیط‌های بسته انجام می‌شود، فرصت تولید ویتامین D در بدن به طور محسوسی در افراد مختلف در سراسر دنیا کاهش یافته است. از سوی دیگر، عوامل دیگری در کاهش تولید ویتامین D در پوست مؤثرند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
- کرم ضدآفتاب: ضدآفتاب‌ها اشعه UVB را مهار می‌کنند و از آنجا که این اشعه در تولید ویتامین D در بدن نقش دارد، تولید آن را کاهش می‌دهند. اما جالب است بدانید طی تحقیقی که در استرالیا انجام شده نشان داده شده است که تفاوتی در ساخت ویتامین D در افرادی که ضدآفتاب مصرف می‌کنند و سایر افراد وجود ندارد. این موضوع ممکن است ناشی از مصرف نامنظم و ناکافی کرم ضدآفتاب باشد.
- سلول‌های چربی بدن: تولید ویتامین D در افراد با وزن بالاتر و سلول‌های چربی بیشتر، با سرعت کمتری انجام می‌شود.
- ملانین: به رنگدانه‌های پوست ملانین می‌گویند. هر چه میزان ملانین در پوست بالاتر باشد، تولید ویتامین D آهسته‌تر صورت می‌گیرد. از این رو، افراد با پوست تیره بیشتر در معرض کمبود آن هستند.
- نوع لباس: پوشیده بودن پوست در فضاهای باز ممکن است مانع رسیدن اشعه خورشید به پوست و تولید ویتامین D شود.
- سن: ویتامین D در بدن افراد مسن‌تر با سرعت کمتری ساخته می‌شود که البته این عامل در سن باروری اهمیتی ندارد.
- محل زندگی از لحاظ عرض جغرافیایی: هرچه از خط استوا فاصله بگیرید، تولید ویتامین D از طریق پوست، به دلیل کاهش تابش خورشید، کاهش می‌یابد. ایران، از لحاظ موقعیت جغرافیایی، در معرض تابش مناسب نور خورشید است، ولی سایر عوامل ممکن است منجر به شیوع کمبود این ویتامین در افراد شود.
- آلودگی هوا: آلودگی هوا منجر به کاهش رسیدن اشعه UVB به پوست می‌شود و تولید ویتامینD را کاهش می‌دهد.
به یاد داشته باشید که مصرف بیش از اندازه مکمل‌های ویتامین D به مدت طولانی ممکن است آسیب جدی به کلیه‌ها، کبد و قلب به همراه داشته باشد. مرکز ملی خدمات سلامت انگلستان (NHS)، که یکی از متعالی‌ترین نظام‌های مدیریت سلامت جهان است، مصرف بیش از 100 میکروگرم (4000 واحد) ویتامین D در روز را برای افراد بالغ، خانم‌های باردار، مادران در دوران شیردهی و افراد مسن آسیب‌زننده می‌داند.
جالب است بدانید که قرارگیری در معرض تابش زیاد خورشید خطر عبور از مقدار مجاز ویتامین D در بدن (Overdose) را ندارد. با این حال، بهتر است برای کاهش ریسک بروز سرطان پوست و آسیب‌های پوستی، از پوست خود در برابر تابش طولانی خورشید محافظت کنید.
در نهایت، لازم به تأکید است، مصرف ویتامین D در دوران بارداری و هر گونه مکمل دیگر باید زیر نظر پزشکتان صورت بگیرد، لذا از مصرف سرخود هر نوع فرآورده مکمل بدون اطلاع پزشک جدا خودداری کنید.
