کودکان هم‌راستا با رشدشان اصوات و کلمات را انتخاب می‌کنند و به کار می‌برند. بعضی اوقات پیش می‌آید که کودکان سعی می‌کنند صداها و واژگان درست را برای حرف زدن با شما پیدا کنند و این فرایند روال طبیعی یادگیری است. بااین‌حال، بعضی از کودکان برای برقراری این ارتباط روان و سلیس با چالش‌های غیرطبیعی مواجه می‌شوند. در این حالت ممکن است آن‌ها دچار لکنت زبان شده باشند که در این مقاله کودکت به مقوله لکنت زبان در کودک خواهیم پرداخت.
| آنچه در این مقاله می‌خوانید: |
لکنت زبان چیست؟
وقتی کودک به‌سختی می‌تواند روان و منسجم صحبت کند، گفته می‌شود او لکنت دارد. در اغلب مواقع، لکنت در ابتدای جمله اتفاق می‌افتد و در این زمان کودک کلمه اول را چندین بار تکرار می‌کند تا بتواند آن را به‌درستی ادا کند. بااین‌حال، مواقعی هم پیش می‌آید که لکنت در طول جمله اتفاق می‌افتد.
علل لکنت زبان در کودک
- لکنت نوروژنیک، در این حالت تأخیر یا مشکل خفیفی در سیستم عصبی وجود دارد.
- سابقه خانوادگی، گاهی اوقات لکنت در میان افراد خانواده به ارث می‌رسد.
- مشکلات رشدی در کودکی، تأخیرهای رشدی یا وجود مشکلات دیگر در رشد کودک ممکن است علت بروز لکنت زبان باشد.
- سطح فعالیت بالا، بعضی کودکان پس از جنب‌وجوش زیاد و درنتیجه خستگی بیش از حد دچار لکنت زبان می‌شوند.
- سرعت بالای حرف زدن، وقتی کودک در حال صحبت با بزرگسالان است و تندتند حرف می‌زند، ممکن است این حالت را تجربه کند.
علائم لکنت زبان در کودکان
وجود علائم زیر تعیین می‌کند که آیا کودک هنوز یاد نگرفته به‌خوبی صحبت کند یا واقعاً دچار لکنت زبان است:
- در لکنت زبان، صداها و هجاهای کلمات مدام تکرار می‌شوند.
- وجود تنش یا فشار در عضلات چهره کودک نشان‌دهنده لکنت است.
- کودک باید تقریباً ۵ ساله باشد.
لکنت زبان نرمال و لکنت زبانی که مشکل محسوب می‌شود
- در فرایند یادگیری حرف زدن، کودک کلمات جدید را می‌آموزد. در ابتدا او ممکن است لکنت داشته باشد، اما این لکنت با گذشت زمان کاهش می‌یابد. اما اگر کودک در ادای صداهای خاصی مشکل دارد و این مسئله با گذشت زمان در حال افزایش است، دیگر نمی‌توان این حالت را طبیعی دانست.
- لکنت زبان نرمال زمانی اتفاق می‌افتد که ذهن کودک سریع‌تر از آنکه زبان بتواند آن را ادا کند کلمات را پیدا می‌کند. این حالت معمولاً وقت‌هایی رخ می‌دهد که فرزندتان خسته است. می‌توانید انتظار داشته باشید که این شکل از لکنت را دو یا سه ماه مشاهده کنید، اما اگر این حالت طول کشید، نگران‌کننده است.
شروع لکنت زبان
در اغلب مواقع، لکنت زبان در همان دوره‌ای آغاز می‌شود که مهارت‌های کلامی و ارتباطی در حال رشدند. در همین زمان است که کودک کلمات و صداهای جدیدی را که مدت‌ها شنیده است تکرار می‌کند. پس به‌طورکلی لکنت زبان در بازه ۲ تا ۵ سالگی اتفاق می‌افتد.
دفعات بروز لکنت زبان
همان‌طور که گفته شد، لکنت زبان در کودکان با آغاز حرف زدن آن‌ها شروع می‌شود و ممکن است چند هفته یا چند ماه طول بکشد. همچنین در اغلب مواقع لکنت زبان به‌صورت پراکنده دیده می‌شود. اما وقتی مشکل لکنت زبان وجود داشته باشد، کودک برای حرف زدن باید بیش از حد نرمال زحمت بکشد. در این حالت، علائم لکنت با بزرگ‌تر شدن کودک کاهش پیدا نمی‌کند. بعضی از کودکان هنگام گفتن هر جمله جدید دچار لکنت می‌شوند و شما تکرار صداها را از کودک می‌شنوید (برای مثال: مَ مَ مَ مغازه).
اثرات لکنت زبان بر کودک
بعضی از کودکانی که با مشکل لکنت زبان دست‌وپنجه نرم می‌کنند با ورود به مدرسه دچار مشکل می‌شوند. لکنت زبان بر اعتمادبه‌نفس کودک اثر می‌گذارد و گاهی اوقات او به‌خاطر ترس از قضاوت همسالان یا معلمانش به‌شدت درونگرا می‌شود. این‌ها مسائلی‌اند که در کودکِ دچار لکنت زبان باید حل شوند. اگر کودک شما لکنت دارد و به مدرسه می‌رود، با معلمانش درباره این مسئله صحبت کنید. به این نکته توجه کنید که اگر کودک بیش از حد درباره مشکلش دچار استرس شود، لکنت زبانش هم شدیدتر می‌شود. برای حل این مشکل می‌توانید فضایی مساعد و تشویق‌کننده برای کودک فراهم کنید تا حرف‌هایش را بزند. در این زمان او را مجبور نکنید جمله‌هایش را تمام کند. اجازه دهید به هر نحوی که می‌خواهد از زمانش استفاده کند. درنهایت این کار باعث بالا رفتن اعتمادبه‌نفس کودک می‌شود.
در چه شرایطی باید به دنبال درمان کودکتان باشید؟
- زمانی که کودک کل یک کلمه را مرتب تکرار می‌کند و در حرف زدن او پیشرفتی حاصل نمی‌شود.
- زمانی که ادای کلمات به زمانی بیش از حدِ نرمال احتیاج دارد.
- زمانی که کودک کلمات را زیاد می‌کِشد.
- زمانی که بفهمید کودک کلمه موردنظرش را از ترس لکنت زبان تغییر می‌دهد.
- زمانی که کودک اصوات را بیش از حد تکرار می‌کند.
- زمانی که تنش‌های صوتی ایجاد می‌شوند.
- اگر عضلات صورت کودک هنگام حرف زدن سفت می‌شوند.
- اگر در کنار لکنت زبان، ناراحتی‌های دیگری را نیز در بدن کودک مشاهده کنید.
- اگر در رشد کلامی کودک مشکلات دیگری را نیز مشاهده می‌کنید.
- اگر کودکتان از ترس لکنت زبان حرف نمی‌زند.
راه‌های درمان لکنت زبان
در روش گفتاردرمانی برای حل مشکل لکنت زبان، پزشک متخصص به کودک کمک می‌کند تا کاملاً آرام کلمات را صحیح ادا کند. در این روش، تعداد کلمات به‌تدریج افزایش پیدا می‌کند تا به جمله برسد. از دیگر مسائلی که در طول درمان لکنت به آن‌ها توجه می‌شود مشکلات ثانویه‌ای ازجمله پلک زدن یا تیک است.
اقدامات کمکی به کودک مبتلا به لکنت زبان
- وقتی کودک دچار لکنت می‌شود و حرفش را از ابتدا شروع می‌کند، او را متوقف نکنید.
- گاهی اوقات کودکان وقتی مجبور به حرف زدن باشند، متحمل فشار زیادی می‌شوند. در این وضعیت به فرزندتان اجازه دهید آرام شود و حرفش را از سر بگیرد.
- اگر مشاهده کردید که کودک هنگام لکنت تقلا می‌کند، سعی کنید او را به انجام فعالیت دیگری تشویق کنید.
- کودک را مجبور به حرف زدن نکنید. به‌جای این کار، گفت‌وگوهای دونفره‌ای با کودک ترتیب دهید تا بتواند با آرامش بیشتری حرف بزند.
- از کودک انتقاد نکنید و مستقیماً به او نگویید آرام باشد. به‌جای این کار، به‌صورت غیرمستقیم کودک را به کاری که خوشایند اوست هدایت کنید.
- اگر کودک زیاد دچار لکنت می‌شود، اصلاً به او هشدار ندهید.
- اگر متوجه شدید که کودک هنگام حرف زدن خجالت می‌کشد، به‌جای حل مشکل او را تشویق کنید و به یادش بیاورید که چقدر اهمیت دارد.
- در هر موقعیتی به او احساس پذیرفته شدن بدهید.
- با تراپیستی باتجربه ملاقات کنید تا به شما در حل این مشکل کمک کند.
به خاطر داشته باشید که شما باید در هر موقعیتی، حتی وقتی اوضاع خوب پیش نمی‌رود، به کودک احساس ارزش و اهمیت بدهید. این بهترین کاری است که در چنین موقعیتی می‌توانید برای فرزندتان انجام دهید.
