وقتی یکی از نزدیکان کودک به زندان می رود یکی از تصمیمات دشواری که ممکن است با آن روبرو شوید این است که به کودکان چه بگویید. تصمیمش با خودتان است، اما براساس نتایج تحقیقات انجام‌شده در این زمینه، وقتی با کودکان صادق باشید و درباره آنچه اتفاق افتاده است با آنها گفتگو کنید، راحت‌تر با مسائل کنار می‌آیند و آنها را می‌پذیرند. ناپدید شدن ناگهانی و بدون توضیح شخصی که دوستش دارند ممکن است کودکان را گیج و دچار ترس کند، حتی ممکن است نگران از دست دادن ناگهانی همه عزیزانشان شوند یا تصور کنند که قرار است اتفاقات بسیار بدتری بیفتد، عصبی یا ناراحت بودن اطرافیانشان هم فرضیه ذهنی آنها را تایید می‌کند. کودکان در این مواقع ممکن است احساسات خود را درونی کنند و این کار منجر به کابوس، تنش و کناره‌گیری از دیگران شود. با پذیرا بودن و صادق بودن با فرزندان خود، به آنها نشان خواهید داد که مشکلی نیست اگر سؤال بپرسند و درباره احساساتشان صحبت کنند.
وقتی یکی از نزدیکان کودک به زندان می رود چه زمانی می توان خبر را به او داد؟
شما باید زمانی این موضوع را به کودک بگویید که وقت زیادی برای پاسخ دادن به سؤالات او دارید و خودتان آرامید و نگران نیستید. بهتر است آنچه را می‌خواهید بگویید از قبل بنویسید و برایش برنامه‌ریزی کنید، زیرا کودکان با یکدیگر متفاوت‌اند و شما بهترین فردی هستید که می‌توانید تشخیص دهید چه موقع باید آنها را در جریان بگذارید. اگر بیش از یک فرزند داشته باشید، باید به همه آنها بگویید، اما به هر کدام از آنها باید به روشی بگویید که برایش قابل فهم باشد.
چگونه باید این موضوع را به کودک گفت؟
این نکته بسیار مهم است که وقتی درباره زندانی شدن یکی از نزدیکان به کودکان می‌گویید، اطلاعاتی که به او می‌دهید خیلی ساده و در سطح فهم او و متناسب با نیاز او باشد. ممکن است فرزندتان نیاز به اطمینان خاطر داشته باشد که فرد زندانی‌شده هنوز هم او را دوست دارد و از او مراقبت می‌کند. شاید لازم باشد بداند که تقصیر او نیست که خویشاوندش به زندان رفته است. همچنین، در صورت امکان، باید زمان غیبت فرد زندانی‌شده هم به آنها گفته شود. شما می‌توانید به کودک اطمینان دهید که خویشاوند او الزاما شخص بدی نیست، حتی اگر کار اشتباهی انجام داده باشد. همچنین، می‌توانید به او اطمینان دهید که هنوز می‌تواند با نامه و تلفن و ملاقات با خویشاوندش در ارتباط باشد. وقتی موضوع را به کودک گفتید، حتما به او بگویید که کنارش هستید و از او حمایت می‌کنید و هر سؤالی داشته باشد، پاسخ می‌دهید و همیشه مشتاق گوش دادن به حرف‌هایش هستید. در نظر داشته باشید که کودکان ممکن است در ابتدا سؤالی نکنند، پس به آنها فرصت دهید تا اطلاعات جدید را هضم کنند و با آن کنار بیایند.
اگر دیگران کودک را مسخره یا سرزنش کردند، چه باید کرد؟
متأسفانه جلوگیری از اطلاع دیگران از اوضاع شما تقریبا محال است، به‌ویژه اگر در مطبوعات گزارش شده باشد. پس احتمالا افرادی هستند که کارهایی انجام می‌دهند که باعث ناراحتی شما یا فرزندتان شود. در این مواقع، مهم است که کودک شما بداند افرادی را برای کمک، اعتماد، امنیت و آرامش دارد. این افراد می‌توانند شما، معلم و سایر نزدیکان یا دوستان قابل اعتمادتان باشند. پس یک حلقه حمایت اجتماعی را به کودک خود معرفی کنید تا بداند در چنین مواقعی چه افرادی از او حمایت می‌کنند و می‌تواند مشکلش را با آنها مطرح کند و آرام بگیرد.
وقتی یکی از نزدیکان کودک به زندان می رود آیا باید کودک را به ملاقات فرد زندانی برد؟
اگر به کودک اجازه دهید که به ملاقات بستگان خود در زندان برود، گام مهمی برای کمک به آنها برای سازگاری با شرایط برداشته‌اید. با این کار، به کودک کمک می‌کنید تا بفهمد که خویشاوند او هنوز هم او را دوست دارد، مراقب اوست و حالش خوب است. البته بهتر است که در ابتدا یک بار بدون فرزندتان به زندان بروید. این کار به شما کمک می‌کند تا روند ملاقات را متوجه شوید و آماده پاسخگویی به هرگونه سؤالی باشید که ممکن است کودک قبل از ملاقات داشته باشد. ممکن است تصمیم بگیرید که نمی‌خواهید کودک را به زندان ببرید. این تصمیم شماست و اگر تصمیم خود را به نفع کودک گرفته‌اید، نباید تحت فشار دیگران احساس گناه کنید و تصمیم خود را تغییر دهید.
اگر کودک تمایلی به ملاقات نداشته باشد، چه اتفاقی می افتد؟
ممکن است برخی از کودکان تصمیم بگیرند که نمی‌خواهند به ملاقات بستگان خود در زندان بروند. شما نباید کودک را مجبور به ملاقات کنید، اما باید درباره تصمیمی که گرفته‌اند با آنها صحبت کنید و به آنها بگویید هر وقت بخواهند می‌توانند تصمیم خود را تغییر دهند.
چه اتفاقی می افتد اگر کودک بخواهد به ملاقات برود اما شما نخواهید با او بروید؟
اگر فرزند شما می‌خواهد به ملاقات خویشاوندان خود برود، اما شما نمی‌خواهید با او بروید، می‌توانید از یک بزرگسال بالای 18 سال برای بردن او کمک بخواهید.
درباره این ملاقات چه چیزهایی را باید برای کودک توضیح داد؟
توضیحات زیادی درباره ملاقات در زندان، به‌ویژه برای اولین بار، وجود دارد. گاهی زمان ملاقات‌های زندان بسیار کوتاه است (به اندازه نیم ساعت برای برخی زندانیان بازداشت‌شده) و کودک باید برای این زمان آماده باشد. همچنین، باید از اقدامات امنیتی موجود در زندان مطلع باشد؛ مواردی نظیر بازرسی بدنی، نگهبان‌های مسلح و قفل شدن درهای پشت آنها.
در پایان وقت ملاقات چطور باید با کودک رفتار کرد؟
ممکن است زمان ملاقات خیلی سریع بگذرد و ترک کردن فردی که دوستش دارند و مدتی است که کنارش نبوده‌اند برای کودکان بسیار دشوار باشد. کودک باید بداند که می‌تواند با تماس تلفنی، نامه یا ملاقات مجدد با خویشاوندش ارتباط برقرار کند. برنامه‌ریزی برای زمان و چگونگی این ارتباط بسیار مهم است.
کودک بعد از رفتن به زندان برای ملاقات چه حسی خواهد داشت؟
وقتی یکی از نزدیکان کودک به زندان می رود کودکان بعد از رفتن به زندان برای ملاقات آنها واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند. برخی ممکن است این موضوع را به‌راحتی بپذیرند، در حالی که برخی دیگر ممکن است ناراحت شوند. چیزی که مهم است اطمینان دادن به کودک است که او را درک می‌کنید، آنچه احساس می‌کند طبیعی است و می‌تواند هر وقت لازم باشد با شما درباره احساسات خود صحبت کند. ممکن است تغییرات دیگری هم در رفتار کودکان مشاهده کنید که مقابله با آنها دشوارتر است. این رفتارها نشان می‌دهد که آنها با احساسات مختلفی مانند غم، ناامیدی، درماندگی و حتی عصبانیت درگیرند. آنها ممکن است آن عصبانیت را به شما نشان دهند، از این موضوع ناراحت نشوید و بدانید این پرخاشگری به این دلیل است که شما به آنها نزدیکید، پس حمایت خود را از آنها دریغ نکنید.
این مقاله توسط متخصص همکار کودکت، خانم لیلا ذوالقدرنیا، دانشجوی دکتری مشاوره، تالیف شده است.
