عصبانیت از کودک ممکن است به دلایل مختلفی به وجود بیاید، مخصوصا اگر کودک کم‌سن است و توانایی انتقال صحیح هیجانات و خواسته‌های خود را ندارد. اما در روند فرزندپروری، کنترل خشم و پاسخ صحیح و متناسب با شرایط بسیار مهم است. والدینی که در فرزندپروی سردرگم و بدون برنامه پیش می‌روند، به احتمال بیشتری رفتارهای تکانشی دارند و تحت تاثیر رفتارهای هیجانی و نمایشی فرزندانشان قرار می‌گیرند. اما در این مقاله از کودکت به نکاتی اشاره خواهد شد که به شما کمک می‌کند هنگام عصبانیت، به جای رفتارهای واکنشی، پاسخ‌هایی درست و مناسب بدهید.
تصور کنید بعد از یک روز سخت کاری، به خانه آمده‌اید و به سکوت و آرامش نیاز دارید، اما کودک پنج ساله شما به آشپرخانه می‌آید و با جیغ و گریه، شکایت می‌کند که خواهر دو ساله‌اش اسباب‌بازی‌اش را گرفته و پس نمی‌دهد. از اتاق، صدای دخترتان بلند می‌شود که: «مال خودمه!» مطمئنا شما هم تجربه‌های مشابهی داشته‌اید. اما چگونه برخورد کرده‌اید؟ فریاد زده‌اید؟ با عصبانیت اسباب‌بازی را گرفته‌اید؟ جانب یکی را گرفته و به دیگری بی‌توجهی کرده‌اید؟ از جملات تحقیرآمیز استفاده کرده‌اید؟ یادتان باشد در چنین شرایطی، حتی تند حرف زدن هم تاثیر مخربی دارد و باعث بدتر شدن اوضاع می‌شود.
چرا کنترل رفتارتان را از دست می دهید؟
ممکن است درباره تمام راهبردهای فرزندپروی مثبت آگاهی داشته باشید، کلاس‌ها و کارگاه‌های فرزندپروی متعددی را گذرانده باشید و بدانید رفتارهای تکانشی شما تنظیم هیجان کودک را در پی ندارد، استفاده از کلمات و جملات آزاردهنده باعث ایجاد تنش می‌شود و در چنین مواقعی، کودک، بیش از هر زمان دیگری، به تعامل و ارتباط نیاز دارد. اما چرا وقتی کودک با هیجان‌های منفی سراغ شما می‌آید، شما هم با هیجان‌های منفی به او پاسخ می‌دهید؟ او جیغ می‌زند و گریه می‌کند و شما صدای خود را بلندتر می‌کنید. او لجبازی می‌کند و شما از جملات تحقیرآمیز استفاده می‌کنید. چرا، با وجود اینکه علم آن را دارید، رفتارتان تکانشی و از روی هیجان است؟
حقیقت این است که هر قدر والدین از تکنیک‌های تنظیم هیجان آگاهی کمتری داشته باشند، رفتارهای تکانشی و آنی بیشتری از خود نشان می‌دهند.
مقاله مرتبط: چگونه خشم خود را در برابر کودکان مدیریت کنیم؟
چگونه رابطه ای امن و ایمن ایجاد کنیم؟
در زندگی مدرن، خواسته‌های فراوانی وجود دارد و انرژی زیادی مصرف می‌شود. شاید شما هم غرق در این خستگی باشید و انرژی لازم را برای برقراری رابطه‌ای سازنده با کودک نداشته باشید. در ادامه، به نکاتی پرداخته می‌شود که به شما کمک می‌کند رابطه‌ای آرام‌تر با کودک بسازید:
راه حل آرام بودن مکث کردن است
اگر پیش از این رفتارهای تکانشی داشته‌اید، نگران نباشید. جلوی ضرر را هر وقت بگیرید منفعت است.
بار بعد که کودک رفتارهایی از روی هیجان داشت، تلاش کنید آرامشتان را حفظ کنید. هر کس برای خود روشی دارد. می‌توانید جمله کوتاه مناسبی بیابید یا ذکری را انتخاب کنید و آن را تکرار کنید و چند بار نفس عمیق بکشید. براساس پژوهش‌های مختلف، تکرار جملات مثبت تاکیدی همراه با نفس عمیق می‌تواند شما را آرام کند و از استرس شما بکاهد. به جای عصبانیت از کودک دست نگه دارید، مکث کنید و تلاش کنید با کودک همدلی کنید. با کمک هم، برای حل مسئله، راه‌حل پیدا کنید.
قدرت مکث را درک کنید
تنفس کوتاه و سریع، انقباض ماهیچه‌ها و به هم فشردن فک از نشانه‌های استرس است. وقتی این نشانه‌ها را داشتید، مکث کنید و با این تکنیک‌ها خود را آرام کنید:
۱. دست از کار بکشید و تا ۱۰ بشمرید. اگر دو کودک در حال دعوا هستند، یکی را بغل کنید، اما واکنشی نشان ندهید. با صدای واضح و بلند، از یک تا ده بشمارید. با این روش، در عین حال که خود را آرام می‌کنید، به کودک نیز یکی از راهبردهای خودتنظیمی را آموزش می‌دهید.
۲. یک نفس عمیق بکشید
۳. در آخر، چند بار جمله تاکیدی مثبت را تکرار کنید.
امروزه روانشناسان و متخصصان حوزه رشد، با استفاده از این تمرین‌ها، تلاش می‌کنند رابطه والدین و نوجوانان را بهبود ببخشند.
در این برنامه‌ها، تلاش می‌شود روش‌های ذهن‌آگاهی مثل توجه به ریتم تنفس، شناسایی نشانه‌های استرس در بدن و کنترل هیجانات به والدین ارائه شود. والدین با استفاده از این اطلاعات یاد می‌گیرند چگونه والدین آرام‌تری باشند.
جمله تاکیدی مثبت خود را انتخاب کنید
اگر جمله تاکیدی مثبتی در ذهن ندارید، می‌توانید از نمونه‌های زیر استفاده کنید:
- با بخشش واکنش بده؛
- من مادر آن‌ها هستم؛
- مهربانی را انتخاب کن؛
- با قلب باز بنگر؛
- با عشق جواب بده؛
- شادی را انتخاب کن؛
- ببین چقدر کوچک‌اند.
جمله‌ای را انتخاب کنید که به آرام شدنتان کمک می‌کند. ممکن است جمله ساده‌ای را انتخاب کنید یا به دنبال جمله‌ای با مفهوم عمیق باشید.
این تمرین ها چگونه کمک می کند؟
یک نکته درباره مکث کردن بسیار جذاب است. وقتی مکث می‌کنید، صددرصد در لحظه اکنون حضور پیدا می‌کنید. با مکث می‌توانید شیرینی و بامزه بودن دوران کودکی را بهتر درک کنید.
ذهن‌آگاهی و آرام بودن هنگام عصبانیت از کودک کمی سخت است، نیازمند صرف انرژی است و تمرین زیادی می‌خواهد. بخش اصلی به یاد آوردن این است که مکث کنید. وقتی سکوت کردید، قدرت خود را کشف می‌کنید.
