پژوهشگران و کارشناسان مختلف درباره تشویق کودکان تحقیقات زیادی انجام داده‌اند. روش تشویق کودکان بر پیشرفت و رشد آن‌ها تاثیرگذار است. برای مثال، براساس یکی از این پژوهش‌ها، اگر به جای تلاش و پشتکار از هوش کودک تعریف و تشویق شود، احتمالا او پشتکار کمتری از خود نشان می‌دهد، کمتر لذت می‌برد و علت شکست‌هایش را ناتوانی خود می‌داند. در مقابل، وقتی به جای نتیجه نهایی، پشتکار و تلاش کودک دیده شود و مورد توجه قرار گیرد، احتمالا او برای موفقیت بیشتر تلاش می‌کند، از یادگیری لذت می‌برد و علت شکست‌هایش را تلاش ناکافی می‌داند. بنابراین، بهتر است به جای تشویق بیش از حد کودک به علت داشتن صفاتی ذاتی مانند هوش، او را به علت عملکرد و تلاشش تشویق کنید.
تشویق بیش از حد کودک
اگر کودک را به علت میزان تلاشش تشویق کنید، به او یاد می‌دهید تلاش ارزشمند است. کودکی که تلاش را ارزشمند بداند برای خواسته‌های خود می‌جنگد و می‌داند کنترل نتایج و دستاوردها در هر کاری به خود او ربط دارد. کودکانی که به علت عملکرد و تلاششان تشویق می‌شوند معمولا پشتکار بیشتری دارند و از روند فعالیت خود بیشتر لذت می‌برند. اما اگر تشویق بیش از حد به علت هوش کودک باشد، میل به تلاش کاهش پیدا می‌کند. هر چند تشویق بیش از حد کودک کار درستی نیست، اما تشویق متعادل و مثبت به شکوفایی او کمک خواهد کرد.
نکات مهم در تشویق کودکان
- هرگز به کودک برچسب نزنید. برای مثالف به او نگویید پیکاسوی آینده، انیشتین یا بهترین ورزشکار. دادن صفات اغراق‌آمیز به کودک برای تشویق او باعث می‌شود کودک فشار زیادی را تحمل کند. این نوع تشویق باعث ایجاد کمال‌گرایی در کودک می‌شود، در نتیجه، او از هیچ‌یک از تلاش‌ها و دستاوردهای کوچک خود انگیزه‌ای دریافت نخواهد کرد.
- باید از صفاتی در کودک تعریف کنید که به طور اکتسابی و با تلاش به دست آمده‌اند. برای مثال، کودک را به علت داشتن احساس مسئولیت، دقت، نظم، صبوری، بخشندگی، پشتکار و توانایی تصمیم‌گیری تشویق کنید. در این صورت، مهارت‌ها و صفات مثبت در او مدام تقویت می‌شود.
- بهتر است برای تشویق کودک، از عبارات دقیق و مشخص استفاده کنید. برای مثال، از تمجیدات و تشویق‌های کلی مانند آفرین یا تو عالی هستی پرهیز کنید. کودک باید بداند دقیقا برای کدام کار و ویژگی خاصی مورد توجه مثبت قرار گرفته است. برای مثال بگویید: «شیوه شعر خواندن تو در مقابل دیگران بسیار زیبا و عالی است» یا «پروژه درسی‌ات را به بهترین شکل ممکن انجام داده‌ای» یا «آفرین که اسباب‌بازی‌هایت را به دوستت هم دادی». عبارات کلی برای تشویق باعث می‌شود کودک خود را در حاشیه امنی ببیند که مدام ستوده می‌شود و از تقویت مهارت‌ها و ویژگی‌های ضعیفش باز بماند.
- از کودک درباره احساساتی سؤال کنید که بعد از نتایج مثبت کار یا فعالیتی به دست می‌آورد. با این کار به او یاد می‌دهید احساس موفقیت را در خود بهتر کشف کند.
- چیزی نگویید. برای مدتی تشویق کردن را کنار بگذارید و اجازه دهید کودک از رفتار و اعمالش بازخورد بگیرد. خواهید دید با سکوت شما کودک مستقل‌تر عمل می‌کند، برای انجام کارها دیگر به تشویق شما نیازی حس نمی‌کند و نسبت به خود احساس بهتری دارد.
در آخر
یادتان باشد گاهی چیزی نگفتن و تشویق نکردن کودک هم ایده بدی نیست. در واقع، با این کار باعث می‌شوید فرزندتان مستقل شود، برای رسیدن به نتایج مثبت و موفقیت در زندگی به تشویق دیگران متکی نباشد و نسبت به خود احساس بهتری داشته باشد. البته منظور این نیست که کودک را نادیده بگیرید، بلکه افراط در تشویق کردن و توجه نشان دادن به هر دستاورد کوچک فرزندتان باعث می‌شود او برای جلب رضایت شما یا دیگران به دنبال موفقیت باشد.
