مشکلات مثانه در کودکان از قبیل شب ادراری، تکرر ادرار در روز یا عفونت ادراری می‌تواند برای هر پدر و مادری نگران کننده باشد. آگاهی در مورد نحوه صحیح کنترل ادرار به والدین کمک کند تا مشکلات ادراری کودکان را بهتر درک کنند و بتوانند از به وجود آمدن بیمای‌ها و مشکلات مثانه جلوگیری کنند. در این مقاله از کودکت سعی می‌کنیم اطلاعاتی در زمینه مشکلات مثانه ارائه کنیم تا از ادرار کردن غیرارادی یا عفونت ادراری در کودکان خود جلوگیری کنید.
دستگاه ادراری بدن چگونه کار می‌کند؟
ادراری که از کلیه‌ها خارج می‌شود در مثانه ذخیره شده و ماهیچه‌های دریچه اسفنکتر که زیر مثانه قرار دارند جلوی خروج آن را می‌گیرند. در حالت طبیعی وقتی ادرار می‌کنیم ماهیچه‌ها باعث می‌شوند دریچه اسفنکتر باز شده و ادرار جمع شده در مثانه از مجاری ادراری خارج شود. در کودکان اما مثانه هنگامی که پر می‌شود به صورت خودکار ماهیچه‌های اسفنکتر باز شده و ادرار خارج می‌شود. همانطور که کودکان بزرگتر می‌شوند کنترل مغز روی مثاله بیشتر می‌شود. در واقع مغز یاد می‌گیرد:
- از طریق سیگنال‌ها تشخیص دهد چه زمانی مثانه پر است.
- پیام‌هایی را به مثانه برساند که ادرار را تا زمانی که دستشویی در دسترس نیست نگه دارد.
بیشتر بخوانید: چگونه مشکل پسرفت در آموزش دستشویی رفتن کودک را بر طرف کنیم؟
چرا باید به کودکان در مورد کنترل ادرار آموزش دهیم؟
در حال حاضر ممکن است مغز کودک شما به تکامل نرسیده باشد و کودک شما نتواند از طریق حالت طبیعی ادرار کند. برای مثال عادت‌هایی که در ادرار کردن برخی از کودکان وجود دارد عبارتست از:
- نگه داشتن طولانی مدت ادرار
- ادرار کردن به مقدار کم و دفعات زیاد
- ارتباط ضعیف بین مغز و مثانه؛ این کودکان معمولا برای اینکه جلوی خیس کردن خودشان را بگیرند معمولا پاهای خود را به هم فشار می‌دهند.
همه‌ی این عادت‌ها می‌تواند منجر به مشکلات مثانه شود، به خصوص اگر مثانه به خوبی و در مدت زمان مشخصی خالی نشود. ماندن ادرار در مثانه به مدت زیاد می‌تواند باعث عفونت ادراری یا فشار بر روی ماهیچه‌های اسفنکتر و اختلال در عملکرد آن‌ها شود.
آموزش کنترل ادرار به کودکان شما یاد می‌دهد:
- در فواصل زمانی منظم به دستشویی بروند
- به خوبی و به طور کامل مثانه خود را خالی کنند
- ارتباط بهتری بین مغز و مثانه ایجاد کنند.
آموزش کنترل ادرار به کودک چگونه است؟
در ادامه به چند نکته در مورد آموزش ادرار کردن به کودک اشاره می‌کنیم تا از طریق آن‌ها کمک و حمایت مناسبی از کودک خود داشته باشید:
به کودک به اندازه کافی مایعات بدهید
دادن ۴ تا ۶ لیوان آب به کودک ضمن اینکه به تمیز کردن کلیه‌ها و مثانه کمک می‌کند کودک را تشویق می‌کند تا بیشتر ادرار کند.
آب، شیر و آب میوه‌های طبیعی بهترین مایعاتی هستند که می‌توانید به کودک خود بدهید. دقت کنید اغلب آب میوه‌ها کمی خاضیت اسیدی هستند و ممکن است باعث سوزش یا خارش کودک هنگام ادرار کردن شوند.
برای جلوگیری از شب ادراری سعی کنید بیشتر تا قبل از ساعت ۶ غروب به کودک مایعات بدهید.
اگر کودک شما به مهد می‌رود با مربی هماهنگ کنید تا لیوان آب او در کنارش باشد.
به یاد داشته باشید که غذاهایی مانند سوپ، ماست، بستنی، ژله و پودینگ هم حاوی آب زیادی هستند.
برای ادرار کردن کودک زمان بندی کنید
برای آموزش کنترل ادرار درست، زمان بندی کنید تا کودک در طول روز هر ۲ تا ۳ ساعت یکبار به دستشویی برود. بعضی از کودکان نیاز دارند حتی بیش از این مقدار به دستشویی بروند.
زمان بندی به شما کمک می‌کند به کودک آموزش دهید که مثانه خود را قبل از اینکه زیادی پر شود و نشت کند خالی کند. در واقع این کار به کودک کمک می‌کند تا بیشتر از اینکه مثانه تعیین کند چه وقت دستشویی بروند، آن‌ها روی مثانه خود کنترل داشته باشند.
همچنین خالی کردن مثانه به اندازه کافی کمک می‌کند تا از کودک از شر باکتری‌هایی که ممکن است موجب عفونت ادراری شوند خلاص شود.
برای بچه‌های کوچک‌تر می‌توانید یک جدول زمان بندی درست کنید و هر بار که کودک به دستشویی می‌رود صرفنظر از این که ادرار می‌کند یا نه، یک علامت ضربدر روی جدول بکشید. استیکرها و پاداش‌ها به تقویت رفتار مثبت و عادت کردن کودک به این زمان بندی کمک می‌کند.
برای تقویت این رفتار باید کودک خود را تشویق کنید و از تنبیه کردن او جدا خودداری کنید. فراموش نکنید آموزش و موفقیت تنها در یک فضای آرام و بدون استرس اتفاق می‌افتد.
اگر کودک شما در سن مدرسه است جدول زمانبندی دستشویی رفتن باید با برنامه‌های مدرسه رفتن کودک همخوانی داشته باشد. زمانی که فرزندتان از خواب بیدار می‌شود، بعد از صبحانه، بعد از مدرسه، قبل از خوردن شام و قبل از خواب.
اگر کودک شما بین ۴ تا ۸ سال است برای اجرای این جدول زمانبندی بهتر است یک بزرگسال به او کمک کند. بچه‌های بزرگتر خودشان می‌توانند از سیستم یادآوری استفاده کنند. شما کافی است هر از چندگاه به او یادآوری کنید.
هدف نهایی زمان بندی کنترل ادرار این است که به کودک خود بیاموزید بدون نیاز داشتن به این جدول هم بتوانند به موقع دستشویی بروند.
آرامش داشتن هنگام ادرار کردن
آرامش داشتن و ریلکس بودن به ماهیچه‌های دریچه اسفنکتر اجازه می‌دهد تا به راحتی باز شوند و ادرار به راحتی از مثانه خارج شود. خارج شدن کامل ادرار مثانه مانع از عفونت ادراری و اختلال در عملکرد دریچه‌های اسفنکتر می‌شود. برای کمک به آرامش کودک هنگام ادرار کردن می‌توانید به نکات زیر توجه کنید:
- برای ادرار کردن در دستشویی حریم خصوصی کودک را رعایت کنید و از عجله کردن و فشار گذاشتن به کودک پرهیز کنید.
- برای درآوردن شلوار به کودک کمک کنید و او را راهنمایی کنید تا به درستی بنشیند.
- اگر کودک برای ادرار کردن استرس دارد به او بگویید چند نفس راحت بکشد تا ماهیچه‌های آن‌ها از حالت منقبض خارج شود.
- گاهی اوقات باز کردن شیر آب به کودک کمک می‌کند تا راحت‌تر ادرار کند.
- به اندازه کافی برای ادرار کردن به کودک زمان بدهید. فرآیند ریلکس شدن و خارج شدن کامل ادرار از مثانه در کودکان شاید ۳ تا ۵ دقیقه طول بکشد.
به یاد داشته باشید که پاداش دادن یکی از روش‌های تقویت رفتار مثبت است. بنابراین بعد از هربار ادرار کردن موفق فرزند خود را به خاطر اینکه کارش را درست انجام داده است تشویق کنید.
بیشتر بخوانید: شب ادراری در کودکان دلایل و راه حل های خیس کردن رختخواب
اطمینان پیدا کنید که مثانه به طور کامل تخلیه شده است:
در اوایل آموزش ادرار کردن به کودک، برای اطمینان از خالی شدن مثانه تلاش کنید دوبار ادرار کند. برای مثال بعد از اینکه یکبار کودک دستشویی کرد و دست‌های او را شستید دوباره آن‌ها را به توالت ببرید تا دوباره ادرار کنند. بسیاری از کودکان قادر به تخلیه کامل ادرار در بار اول نیستند. به این روش شما کمک می‌کنید تا ادرار به طور کامل از مثانه خارج شود.
رژیم غذایی حاوی فیبر
- مصرف فیبر کافی به حرکات منظم روده و دستشویی کردن راحت‌تر کودک کمک می‌کند.
- زمانی که کودک دچار یبوست شود، مثانه ادرار کمتری را ذخیره می‌کند و تخلیه کامل آن کار سخت‌تری خواهد بود.
- مدفوع اگر مدت زیادی در بدن بماند خودش یک عامل برای عفوت ادراری خواهد بود.
- مواد غذایی حاوی فیبر بالا عباتند از: میوه‌ها، سبزیجات، غلات سبوس دار، نان گندم، لوبیا، عدس و …
- همچنین مصرف بیشتر مایعات هم می‌تواند به رفع یبوست در کودک کمک کند.
بیشتر بخوانید: برای رفع یبوست در کودکان چه کاری می توانیم انجام دهیم؟
برای کنترل ادرار از مصرف غذا و نوشیدنی‌های کافئین دار پرهیز کنید
انواع نوشابه، قهوه، چای و شکلات حاوی کافئین زیادی هستند. کافئین می تواند مثانه را تحریک کند و باعث شود کودک شما بیشتر به دستشویی برود. در نهیات ممکن است کودک از رفتن مکرر به دستشویی خسته شود و از رفتن به دستشویی پرهیز کند.
کسب مهارت کامل در ادرار کردن و خیس نکردن خود برای بسیاری از کودکان دشوار است. کودک برای موفقیت در آموزش دستشویی رفتن به حمایت و انگیزه دادن شما نیاز دارد.
فراموش نکنید که کودکان معمولا کنترل ادرار در طول روز را پیش از یادگیری کنترل ادرار در شب یاد می‌گیرند. همچنین گاهی اوقات کودکان صرفنظر از آموزش کنترل ادرار نیاز به درمان‌های دارویی هم دارند.
جمع بندی
آموزش ادرار کردن برای کودک و والدین به صبر و شکیبایی و زمان نیاز دارد. بنابراین نباید خیلی زود دلسرد و ناامید شوید. در صورتی که در مورد آموزش ادرار کردن به کودک نیاز به سوال دارید حتما از متخصص اطفال یا اورولوژیست کمک بگیرید.
برای یادآوری به طور خلاصه عوامل موثر در آموزش ادرار کردن به کودک و جلوگیری از عفونت ادراری کودکان عبارتند از:
- نوشیدن زیاد مایعات توسط کودک
- تهیه جدول زمان بندی برای ادرار کردن کودک
- آرامش در هنگام ادرار کردن
- ۲ بار ادرار کردن هر مرتبه برای خروج کامل ادرار از مثانه
- استفاده از غذاها با فیبر بالا در رژیم غذایی
- پرهیز از خوردن غذاها و نوشیدنی‌های کافئین دار
