وقتی کودکتان رفتار خوبی از خود نشان نمی‌دهد و بهانه‌گیری می‌کند، او را با بچه‌های دیگر مقایسه می‌کنید و از او ایراد می‌گیرید؟ همه دوست دارند، کودکی با ادب و خوش‌رفتار داشته باشند اما کمتر کسی از خود می‌پرسد برای اینکه کودکی با این ویژگی‌ها داشته باشم، چه کارهایی باید انجام دهم. رفتارهای مطلوب و مثبت به طور خود به خود در هیچ کودکی به وجود نمی‌آیند. برای القا و آموزش این رفتارها باید بدانید که چه مهارت‌هایی را به فرزند خود یاد بدهید. در ادامه از مهارت‌هایی که کودک خوش رفتار دارند، برای‌تان گفته‌ایم. با کودکت همراه باشید.
رفتار مناسب در موقعیت‌های اجتماعی مختلف
یکی از مهارت‌های مهمی که کودک خوش آموخته، شیوه تشخیص شرایط اجتماعی هر محیط است. هر کودک باید بداند که هنگام ورود به مهدکودک، جشن تولد دوستان، مهمانی‌های خانوادگی، مدرسه، اردو و… باید چه رفتاری داشته باشد. در واقع، یک کودک با رفتار مطلوب و مناسب به درستی با چارچوب‌ها و فضای محیط‌های مختلف آشناست و می‌داند که چطور و چگونه باید واکنش‌ها و رفتارش را در قبال افراد و محیط‌های مختلف مدیریت کند.
کودکی که به درستی جو و شرایط هر محیط را می‌سنجد و شناسایی می‌کند، واکنش‌های مناسبی در محیط‌های نامطلوب از خود بروز می‌دهد. برای مثال، اگر در مدرسه یا مهدکودک، کودکانی باشند که قلدری و بدررفتاری می‌کنند، کودک خوش رفتار می‌تواند از خود به درستی مراقبت کند.
یکی از راه‌های تربیتی برای تقویت این مهارت در کودکان، آموزش احساسات آدمی به فرزند است. اگر فرزندتان با مطالعه کتاب‌ها، شنیدن داستان‌ها، دیدن انیمیشن‌ها و صحبت کردن با شما بتواند با احساسات افراد به خوبی آشنا شود، موقعیت‌های مختلف اجتماعی و افراد حاضر در آنها را بهتر تعبیر و تفسیر خواهد کرد. اگر کودک نداند که در هر مکان و فضایی باید رفتارهایی مناسب ارائه بدهد، از انعطاف‌پذیری کمی در زندگی بهره‌مند خواهد شد و چنین کودکی در دوران نوجوانی و بزرگسالی هم آسیب‌های زیادی می‌بیند. انعطاف‌پذیری یکی از میوه‌های شناخت هر محیط است.
مقاله مرتبط: برای تربیت کودک با ادب و خوش رفتار چگونه باید عمل کنید؟
مدیریت احساسات و عواطف
کودک خوش رفتار می داند چطور باید احساسات و عواطف خود را مدیریت کند. مدیریت رفتار و عواطف به این معنی است که در صورت نارضایتی از یک شرایط، کودک حق ندارد، واکنش‌های منفی و نامطلوب از خود صادر کند. مثلا اینکه شما برایش، اسباب‌بازی نمی‌خرید، دلیل نمی‌شود که در خیابان بنشیند و فریاد بکشد. یا اگر قرار است به دلیل بیماری، شیرینی نخورد نباید کریه کند و جیغ بکشد.
مثلا گاهی‌اوقات، کودک با عناوین و اسامی زشتی، خواهر یا برادرش را صدا می‌زند. این رفتار بسیار ناخوشایند است و احتمالا به عنوان یکی از والدین از شنیدن چنین چیزی بسیار ناراحت خواهید شد. چاره کار چیست؟ باید بدانید که رفتارهای منفی و اشتباه ناشی از عدم توانایی فرد در مدیریت احساسات خویش است. مثلا زمانی که کودک نمی‌داند چطور مشکل خود را با خواهر یا برادرش حل کند، دست به دامان اسامی زشت یا عناوین بد می‌شود.
فرضا، خواهر یا برادر کودک به او اجازه نمی‌دهد که برنامه مورد علاقه‌اش را ببیند و او هم با ناتوانی در مدیریت شرایط، به آن خواهر یا برادر توهین می‌کند. برای تربیت کودک خوش رفتار باید به او یاد بدهید که در قبال آنچه انجام می‌دهد، کاملا مسئول است و باید پاسخگو باشد. هر تغییر رفتاری در یک فرایند ممکن است. پس باید فرایند تغییر رفتار طی شود. تغییر رفتار از طریق آموزش و تمرین و استفاده از روش‌هایی ماند تنبیه صورت می‌گیرد.
اگر با کودک در هنگام بروز یک رفتار نامناسب برخورد کنید، یاد می‌گیرد که اولا حق ارائه آن رفتار را ندارد و ثانیا در صورت بروز رفتاری مشابه در آینده، تنبیه خواهد شد. منظور از تنبیه کتک زدن نیست. منظور این است که با او صحبت کنید و به او شیوه صحیح برخورد با مشکلش را نشان دهید.
توانایی حل مساله
حتما شما هم در ذهنتان تعاریف متعددی از کودک خوب و بد دارید. اما باید بدانید که هر رفتار نامطلوب و منفی که از کودک سر می‌زند، ناشی از عدم توانایی او در حل مساله است. کودک خوش رفتار هم کودکی است که می‌داند مسائل را چطور حل کند و چگونه به استقبال مشکلات مختلف و چالش‌هایی برود که در مسیر وجود دارد. توانایی حل مسائل، یادگرفتنی است. وقتی به فرزندتان یاد بدهید که احساساتش را بشناسد و آنها را مدیریت کند، به راحتی می‌تواند برای خود در مواجهه با مشکلات مختلف، راه حل تولید کند.
مقاله مرتبط: ۱۳ عبارتی که هرگز نباید در صحبت کردن با کودک استفاده شود
در واقع شما نباید برای تقویت توانایی حل مساله به کودکتان راه‌کار ارائه کنید. به خاطر اینکه میلیاردها موقعیت مختلف در زندگی او به وقوع خواهد پیوست که شما برای حل همه آنها راه‌کار ندارید. پس بهتر است به او فکر کردن، کنترل و اقدام را در مواجهه با چالش‌ها آموزش بدهید. برای آموزش حل مساله باید با کودک حرف بزنید. باید بفهمید که چه مشکلاتی دارد و درباره آن مشکلات چطور فکر می‌کند.
در آخر
یادتان باشد که هیچ کودکی در بدو ورود به این دنیا بدرفتار یا خوش‌رفتار نیست. رفتارهای خوب و مناسب با آموزش و تمرین در کودک شکل می‌گیرند. پس بهتر است همیشه به آموزش فرزندتان بپردازید و به او یاد بدهید که مهارت‌های مهمی مانند شناخت عواطف، مدیریت آنها، شناخت محیط پیرامون خود و از همه مهم‌تر حل مساله را در خود به وجود آورده و تقویت کند.
مقاله مرتبط: چگونه بی ادبی کودک خود را درک و مدیریت می کنید؟
تقویت رفتارها مطلوب و مناسب باعث می‌شود که کودکی خوش رفتار داشته باشید که در شرایط مختلف زندگی به درستی تصمیم‌گیری می‌کند. با کودکتان حرف بزنید، با او صحبت کنید و به او یاد بدهید که از افکار، احساسات و عقایدش برای‌تان بگوید. حرف زدن و صحبت کردن، دروازه‌ای به سوی تمدن است که کودک باید از همان سنین پایین با آن آشنا شود.
کودکی که با والدین و بزرگ‌ترهای خود صحبت می‌کند، راحت‌تر احساسات و عواطف خود را خواهد شناخت و در خلال گفتگو می‌تواند به راه‌کارهای ارزنده‌ای هم دست پیدا کند. چنین کودکی در دوران نوجوانی و بزرگسالی هم زندگی راحت‌تری خواهد داشت و توانمندتر از سایرین به مسیرش ادامه خواهد داد. اگر تا کنون به فکر تقویت و آموزش این مهارت‌ها به فرزند خود نبوده‌اید، دیر نشده، ماهی را هر وقت که از آب بگیرید، تازه است. کافی است شروع کنید و کودکی خوش‌رفتار به جامعه تحوبل بدهید.
