اگر به‌تازگی پدر یا مادر شده باشید، احتمالاً با نگرانی خاصی که درباره سلامت و رشد نوزاد وجود دارد به‌خوبی آشنایید. در میان تمامی عوامل نگران‌کننده، کاهش وزن نوزاد در روزهای اول تولد یکی از دغدغه‌های بزرگ والدین به شمار می‌آید. اگر شما هم با این سؤال درگیرید که آیا از دست رفتن وزن نوزاد طبیعی است یا خیر و چه زمانی باید از این اتفاق نگران شوید، با این مقاله همراه باشید.
چرا نوزاد بعد از تولد دچار کاهش وزن می‌شود؟
به‌راستی چرا برخی نوزادان بعد از به دنیا آمدن وزن از دست می‌دهند؟ نخستین پاسخ این است که به دلیل از دست رفتن مقداری مایع از بدن نوزاد، بسیار طبیعی است که او به محض تولد مقداری وزن کم کند. این اتفاق به آن دلیل می‌افتد که نوزادان معده بسیار کوچکی دارند. آن‌ها نمی‌توانند آن مقدار شیری را که برای جایگزینی مایعات ازدست‌رفته لازم است در شکمشان نگه دارند. به هر حال، با رشد کودک، او این کمبود را با مصرف مقادیر زیاد شیر جبران می‌کند.
چه زمانی کاهش وزن طبیعی است؟
بیشتر نوزادان احتمالاً 5 تا 10 درصد وزنشان را بعد از تولد از دست می‌دهند. یعنی اگر فرزندتان با وزن 3500 گرم متولد شده باشد، احتمالاً نزدیک به 350 گرم را یک هفته پس از به دنیا آمدن از دست خواهد داد. در این صورت، وزنش ممکن است به 3150 گرم برسد. حتی اگر فرزندتان تا 10 درصد از وزن زمان تولدش را هم از دست بدهد، باز هم جای نگرانی نیست.
چه زمانی نوزادان وزن زمان تولدشان را بازمی‌یابند؟
گرچه ممکن است درباره کاهش وزن نوزادتان نگران باشید، اما بسیار مهم است که بدانید وزن گرفتن نوزاد مستقیماً با مقدار شیر مادر در ارتباط است. به این معنا که اگر مقدار شیر موجود در سینه‌های شما کافی باشد، که در زمانی بین روز سوم تا پنجم پس از تولد اتفاق می‌افتد، نوزادتان وزن بیشتری از دست نخواهد داد و سرانجام شروع به افزایش وزن خواهد کرد. مواردی که به آن‌ها اشاره می‌شود معمولاً درباره نوزادان اتفاق می‌افتند:
- وزن کودکتان، از بدو تولد تا روز سوم یا پنجم پس از تولد، تا ده درصد کاهش پیدا می‌کند.
- از روز سوم تا پنجم بعد از تولد، وزن کودک معمولاً ثابت می‌ماند. او ممکن است چند گرم کاهش وزن را تجربه کند.
- روز پنجم به بعد یا همزمان با افزایش شیر مادر، در سه ماه نخست، نوزاد احتمالاً 130 تا 330 گرم در هر هفته یا 0.6 تا 1.4 کیلوگرم در هر ماه وزن اضافه می‌کند.
آیا کاهش وزن بیش از ده درصد نگران کننده است؟
گرچه حدی از کاهش وزن در نوزادان تازه کاملاً نرمال محسوب می‌شود، اما اگر نوزادی بیش از ده درصد از وزن زمان تولدش را از دست بدهد، باید تحت نظارت پزشک قرار بگیرد. همچنین، اینکه فرزندتان چقدر وزن از دست می‌دهد، ممکن است به میزان سازگاری او با برنامه افزایش وزنش و میزان ترشح شیر مادر بستگی داشته باشد. از سوی دیگر، مشاهده شده است که نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، نسبت به نوزادانی که از شیشه شیر می‌خورند، کاهش وزن بیشتری را تجربه می‌کنند. با این حال، توجه داشته باشید که شیر خوردن از شیشه شیر همچنان گزینه سالم‌تری برای افزایش وزن ازدست‌رفته فرزندتان نیست.
چه زمانی گفته می‌شود نوزاد بیش از حد وزن از دست داده است؟
اگر فرزندتان بیش از 12 درصد وزن زمان تولدش را از دست بدهد، آنگاه این مسئله عامل تهدیدکننده جدی برای سلامتش محسوب می‌شود. علت این است که کاهش وزنی بیشتر از این مقدار به معنی از دست رفتن مقدار بیشتر مایعات از بدن نوزاد است. این کاهش ممکن است به کم شدن آب بدن بینجامد که عواقب جدی و مهلکی دارد.
آیا کاهش وزن بیش از حد خطرناک است؟
گرچه کاهش وزن نرمال در 24 ساعت پس از تولد برای نوزاد خطرناک نیست، اما هر شکلی از کاهش وزن مفرط می‌تواند خطر هولناکی برای فرزندتان در پی داشته باشد. درواقع، کاهش وزن بیش از حد ممکن است به کم‌آب شدن بدن منجر شود که خون نوزاد را غلیظ می‌کند. این وضعیت قلب نوزاد را به سخت‌تر کار کردن وامی‌دارد و سرانجام در موقعیت‌هایی پیچیده، رگ‌های خونی گرفته می‌شود و زندگی کودک در معرض تهدید قرار می‌گیرد. مقادیر کم مایعات در بدن ممکن است سطح سدیم را بالا ببرد که می‌تواند بر سلول‌ها تأثیر منفی داشته باشد. ازآنجاکه کم‌آب شدن بدن و بالا رفتن سطح سدیم می‌تواند به تشنج یا غش منجر شود، عواقب جبران‌ناپذیری برای فرزندتان در پی خواهد داشت.
علت کاهش وزن مفرط نوزادان چیست؟
در بیشتر موارد، نوزادان کاهش وزن نرمال پس از تولدشان را جبران می‌کنند. با این حال، در صورت بروز موقعیت‌های زیر، کاهش وزن نوزاد ممکن است به سطح خطرناکی برسد:
- اگر نوزاد بیماری زمینه‌ای داشته باشد.
- اگر مدام به نوزاد شیر داده نشود. این حالت ممکن است به دلیل ندادن شیر کافی به نوزاد رخ دهد یا امتناع او از شیر خوردن که به دلیل به زور شیر دادن اتفاق می‌افتد. بنابراین، بسیار مهم است که به نوزادتان برحسب تقاضای او و در فواصل منظم شیر دهید. انجام ندادن هر کدام از این دو کار می‌تواند به بروز مشکلات ناشی از کاهش وزن منجر شود.
- اگر نوزادتان شیر کافی از شما دریافت نکند. این اتفاق ممکن است به دلیل چسبیدن اشتباه نوزاد یا نحوه قرارگیری غلط او باشد. این موقعیت یکی از دلایل کاهش وزن نوزادانی محسوب می‌شود که از سینه مادر شیر می‌خورند.
پزشکان چگونه کاهش وزن مفرط را تشخیص می‌دهند؟
پزشک اطفال علائم کاهش وزن مفرط را با در نظر گرفتن موارد زیر در نوزاد تشخیص می‌دهد:
- پزشک ظاهر و رفتار فرزندتان را بررسی می‌کند. به این معنا که نوزادتان باید فعال و باانرژی به نظر برسد، نه خسته و بی‌حال.
- پزشک بررسی می‌کند که فرزندتان چطور به سینه مادر چفت می‌شود و آیا صدای خوردن و قورت دادن شیر را تولید می‌کند یا خیر.
- پزشک چک می‌کند که فرزندتان در روز چند پوشک خیس یا کثیف تولید می‌کند. برای نوزاد تازه‌متولد، تعداد میانگین 5 تا 10 پوشک خیس و 3 تا 5 پوشک کثیف در یک سیکل 24 ساعته طبیعی خواهد بود.
اگر مسئله نگران‌کننده‌ای درباره فرزندتان وجود داشت، چه کاری باید انجام دهید؟
اگر به یکی از دلایل بالا سلامت فرزندتان نگران‌کننده بود، پزشک یکی از موارد زیر را پیشنهاد می‌دهد:
- اگر حال نوزاد خوب نبود، پزشک تمام بدنش را چک می‌کند تا نوع بیماری را بفهمد.
- پزشک ممکن است شما را نزد مشاور شیردهی بفرستد. ماما هم می‌تواند شما را درباره حالت‌های صحیح و نحوه درست شیر دادن راهنمایی کند.
والدین چطور می‌توانند از این اتفاق جلوگیری کنند؟
با انجام اقدامات پیشگیرانه زیر می‌توانید از کاهش وزن شدید نوزادتان جلوگیری کنید:
- برای ایجاد حس راحتی و آرامش در کودکتان، رابطه پوست به پوست کافی با او داشته باشید. این کار به غذا خوردن بهتر او کمک می‌کند.
- برای اطمینان از تغذیه صحیح نوزاد، از نحوه قرارگیری و شیر خوردن درست او مطمئن شوید.
- آگاه و فعال باشید و از پیش برنامه‌ریزی کنید. این اقدامات کمکتان می‌کند هر موقعیتی را که به نظارت پزشک نیاز دارد سریعا تشخیص دهید.
- مادر نوزاد بهتر از هر کسی می‌داند چه چیزی برای فرزندش بهترین است. بنابراین، اشکالی ندارد اگر از غریزه خود پیروی کنید و بسته به تقاضای کودکتان به او شیر دهید.
اگر به کمک نیاز داشتید، بی‌درنگ دست به کار شوید و در تقاضای کمک از افراد مناسب تعلل نکنید. در مقام والد، بسیار طبیعی است که درباره سلامت فرزند تازه‌متولدتان نگران باشید. اما اگر هر مشکلی درباره کاهش وزن نوزاد مشاهده کردید، باید هرچه سریع‌تر به دنبال گرفتن کمک‌های پزشکی باشید.
