کودکان سرشار از انرژی‌اند و برای والدین همراهی و هماهنگی با سرعت و هیجان فرزندشان سخت و دشوار است. کودکان می‌توانند ساعت‌ها پرانرژی و سرحال بازی کنند و به‌ندرت احساس خستگی می‌کنند. باوجوداین، اگر فرزندتان از خستگی و بی‌حالی شکایت دارد، این موضوع ممکن است به‌علت کم‌خوابی، فعالیت و تحرک بیش از حد و حتی فرار از انجام تکالیف درسی باشد. اگر کودک اغلب اوقات از خستگی و بی‌حالی شکایت می‌کند، این موضوع نشانه خستگی شدید در کودکان است.
| آنچه در این مقاله می‌خوانید: |
خستگی شدید در کودکان به چه معناست؟
خستگی شدید حالتی است که در آن کودک دائماً احساس خستگی می‌کند و حتی برای انجام تکالیف و کارهای روزمره خود انرژی لازم ندارد. اگر کودک بعد از استراحت کافی همچنان احساس خواب‌آلودگی زیاد دارد، این وضعیت نشانه‌ای از خستگی شدید است. معمولاً بیماری زمینه‌ای علت خستگی شدید است. تعیین علت دقیق خستگی کودک برای انجام اقدامات درمانی مناسب و به‌موقع اهمیت بسیاری دارد.
چه دلایلی باعث خستگی شدید در کودکان می‌شود؟
خستگی شدید کودک می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد:
-
سوءتغذیه
داشتن عادات غذایی ناسالم منجر به سوءتغذیه و درنتیجه خستگی شدید کودک می‌شود.
-
افسردگی و مشکلات روحی روانی
برخی از کودکان در مدرسه مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند و در انجام تکالیف درسی‌شان مشکل دارند، اما هیچ‌گاه مسائل و مشکلات خود را با والدین در میان نمی‌گذارند. به اشتراک نگذاشتن مشکلات با والدین و کمک نگرفتن از آن‌ها منجر به مشکلات روحی روانی، اضطراب و افسردگی و نیز خستگی شدید در این کودکان می‌شود.
-
بیماری قلبی یا کلیوی
اگرچه این بیماری‌ها در کودکان نادرند اما ناراحتی قلبی و نارسایی کلیه باعث خستگی شدید کودک می‌شوند.
-
آلرژی
حساسیت و آلرژی باعث آزاد شدن مواد شیمیایی در بدن و درنتیجه خستگی شدید می‌شود. اگر کودک نسبت به مواد یا غذای خاصی آلرژی داشته باشد، بیشتر اوقات احساس خستگی شدید خواهد کرد.
-
ویروس اپشتین بار
این ویروس باعث ایجاد نوعی بیماری عفونی به نام مونونوکلئوز می‌شود. یکی از علائم این بیماری خستگی شدید است. اگر کودک دائماً احساس خستگی دارد، ممکن است به این بیماری مبتلا شده باشد. در این وضعیت، بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
-
کم‌خونی
کمبود آهن در بدن منجر به کم‌خونی می‌شود. کم‌خونی به کمبود هموگلوبین گفته می‌شود که وظیفه انتقال اکسیژن به سلول‌های بدن را به عهده دارد. کم‌خونی باعث رنگ‌پریدگی و خستگی کودک می‌شود.
-
کم‌تحرکی
سبک زندگی کم‌تحرک و نداشتن فعالیت بدنی موجب خستگی و بی‌حالی کودک می‌شود.
-
کمبود خواب
اگر کودک شب‌ها تا دیروقت بیدار است یا به‌دلیل اختلالات خواب مانند آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب) یا نارکولپسی به اندازه کافی نمی‌خوابد، اغلب اوقات خسته و بی‌حال خواهد بود.
-
عفونت
عفونت‌های ویروسی مثل سرماخوردگی یا آنفولانزا نیز می‌تواند باعث خستگی شدید کودک شود. عفونت‌هایی مانند تب دانگ و هپاتیت که ممکن است هفته‌ها و ماه‌ها طول بکشد منجر به خستگی شدید کودک می‌شود.
-
انواع خاصی از اختلالات ایمنی
اختلالات سیستم ایمنی بدن می‌تواند باعث خستگی شدید در کودکان شود.
-
کم‌کاری تیروئید
کم‌کاری تیروئید نوعی اختلال هورمونی است که در آن میزان هورمون تیروئید تولیدشده توسط غده تیروئید بسیار کم است. هورمون تیروئید برای کنترل عضلات، عملکرد دستگاه گوارش و قلب، کنترل خلق‌وخو، حفظ استخوان و رشد مغز ضروری است. کم‌کاری تیروئید یکی از دلایل خستگی شدید در کودکان است.
-
بیماری‌های مزمن
بیماری‌های مزمنی مانند آسم، دیابت یا فیبروزکیستیک منجر به خستگی شدید در کودکان می‌شوند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که این بیماری‌ها با کمک درمان دارویی یا رعایت رژیم غذایی مناسب تحت کنترل نباشند.
-
سرطان
اگرچه سرطان در کودکان نادر است، اما یکی از عوامل اولیه خستگی شدید است. بنابراین، توصیه می‌شود در صورت ادامه‌دار بودن خستگی کودک به پزشک متخصص مراجعه کنید.
-
عوارض جانبی داروها
برخی از داروها ممکن است عوارضی جانبی مانند خستگی شدید و خواب‌آلودگی داشته باشند. شربت سرفه، داروهای آلرژی، سرماخوردگی و آنفولانزا باعث خستگی و خواب‌آلودگی کودکان می‌شود.
-
مشکلات غده آدرنال
غده فوق کلیوی (آدرنال) وظیفه تولید هورمون‌های مختلفی در بدن را به عهده دارد که به مدیریت استرس روزانه کمک می‌کند. درصورتی‌که این غده در کودکان به‌درستی کار نکند، منجر به خستگی شدید کودک می‌شود. خستگی ناشی از عملکرد ضعیف غدد فوق کلیوی با خستگی شدید، ناتوانی در تفکر واضح (مه‌آلودگی ذهنی) و استرس قابل تشخیص است.
-
خستگی مزمن
سندرم خستگی مزمن در کودکان خستگی شدیدی است که بیشتر از شش ماه طول بکشد. این نوع از خستگی با علائمی مشابه علائم آنفولانزا شروع می‌شود. اگر سایر علائم و نشانه‌های خستگی شدید منتفی باشد، پزشک ممکن است تشخیص سندرم خستگی مزمن دهد.
علائم خستگی شدید در کودکان
علائم مختلفی که نشان‌دهنده خستگی شدید در کودکان‌اند عبارت‌اند از:
- خمیازه کشیدن مداوم،
- احساس خواب‌آلودگی زیاد و همیشگی،
- بی‌حالی،
- بی‌علاقگی به هرگونه فعالیت فیزیکی یا بازی،
- درد مفاصل و عضلات،
- مشکلات حافظه و نداشتن تمرکز،
- تورم غدد لنفاوی در ناحیه گردن.
غیر از مواردی که اشاره شد، خستگی شدید همراه با کاهش وزن، خونریزی بینی، بی‌اشتهایی، سردرد، برآمدگی یا تحریف بینایی می‌تواند از علائم هشداردهنده سرطان خون باشد.
راه‌های درمان خستگی شدید در کودکان
برای درمان خستگی شدید در کودکان، متخصص اطفال ابتدا علت اصلی خستگی را تعیین می‌کند. فقط در این صورت است که می‌توان با درمان‌های دارویی مناسب، تغییر سبک زندگی یا رژیم غذایی خستگی شدید کودکان را درمان کرد. راهکارهایی برای درمان خستگی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود:
- برای درمان اختلالی به نام نارکولپسی، پزشک داروهای حاوی مهارکننده‌های سروتونین تجویز می‌کند. این دارو موجب می‌شود کودک در طول روز به خواب نرود. اگر مصرف داروی آلرژی یا سرفه باعث خواب‌آلودگی کودک شود، پزشک دارو یا دوز آن را تغییر می‌دهد.
- روتین مناسب خواب
مهم‌ترین درمان برای خستگی شدید داشتن روتین منظم خواب و استراحت است. هر کودکی باید حداقل هشت تا ده ساعت در طول شب بخوابد. برای اطمینان از استراحت کافی، برنامه ثابتی برای خواب کودک در نظر بگیرید. کودک قبل از خواب نباید از تلویزیون، تبلت یا کامپیوتر استفاده کند. دو ساعت قبل از خواب غذای سنگین نخورد و محیط اتاق خواب ساکت و کم‌نور باشد.
- ورزش منظم و قرار گرفتن در معرض آفتاب
ورزش نه‌تنها برای بزرگسالان که برای کودکان نیز اهمیت زیادی دارد. برای داشتن فرزندی سالم و فعال، او را تشویق به ورزش کنید و اجازه دهید هر روز به اندازه کافی در معرض تابش نور خورشید قرار بگیرد. این کار باعث افزایش انرژی کودک می‌شود و از بروز نشانه‌های خستگی شدید در او جلوگیری می‌کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
در صورت مشاهده هریک از علائم زیر به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید:
- درصورتی‌که خستگی شدید بر زندگی روزمره و تحصیل فرزندتان تأثیر منفی بگذارد.
- اگر کودک پس از مصرف داروهای تجویزی احساس خستگی شدید دارد.
- درصورتی‌که خستگی شدید بیش از یک هفته طول بکشد.
- اگر خستگی شدید با علائمی مانند کاهش وزن، خونریزی از بینی، از دست دادن اشتها، سردرد ، توده یا اختلال بینایی همراه باشد.
دلایل دیگری که ممکن است باعث خستگی کودک شود
مواردی وجود دارد که به‌عنوان پدر و مادر باید از آن‌ها آگاه باشید تا با بی‌حالی و خستگی شدید در فرزندتان مقابله کنید:
- جهش رشد می‌تواند باعث خستگی شدید شود.
- گاهی اوقات، کودکان برای فرار از انجام کارهایی که دوست ندارند تظاهر به خستگی و بی‌حالی می‌کنند. قبل از هر اقدامی، این احتمال را در نظر داشته باشید.
- برای جلوگیری از خستگی شدید، برنامه منظمی برای خواب کافی، ورزش منظم و رژیم غذایی مناسب برای کودک تنظیم کنید.
در بیشتر موارد، خستگی شدید ناشی از خواب ناکافی و فعالیت زیاد است و دلیل دیگری مانند بیماری‌های جدی و خطرناک ندارد. استراحت کافی و غذاهای مقوی این مشکل را برطرف می‌کند. در صورت تداوم وضعیت کودک، با متخصص اطفال مشورت کنید تا برای رفع مشکل راه‌حل‌های مناسب پیشنهاد دهد.
