به ضربان قلب نامنظم در کودکان و به طور کلی به ریتم غیرعادی قلب آریتمی گفته می‌شود. در آریتمی قلبی، سیگنال‌های الکتریکی غیرطبیعی باعث می‌شوند که قلب تپش نامنظم داشته باشد. این سیگنال‌های الکتریکی از طریق عضله قلب می‌رسند. نامنظم بودن تپش قلب شامل تپش بسیار سریع (تاکی کاردی)، بسیار کند (برادی کاردی) یا صرفا نامنظم می‌باشد. زمانی که ضربان قلب غیرطبیعی باشد، این عضو دیگر قادر نیست که خون را به‌درستی به بدن پمپاژ کند. در نهایت، این گفته به آن معناست که به مغز، ریه‌ها و دیگر ارگان‌ها خون کافی نمی‌رسد. در نتیجه این ارگان ها به‌خوبی کار نمی‌کنند و دچار آسیب می‌شوند.
| آنچه در این مقاله می‌خوانید: |
ضربان قلب نامنظم در کودکان
سندروم کیوتی یا (LQTS)
این بیماری از والدین به فرزندان منتقل می‌شود (ارثی است). همچنین، غالبا کودکان و افراد جوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بسیاری از کودکانی که به سندروم کیوتی مبتلا هستند هیچ علامتی را بروز نمی‌دهند. اما غش کردن از نشانه‌های شایع این بیماری است. سندروم کیوتی ممکن است باعث حمله قلبی نیز بشود.
انقباض زودرس دهلیزی (PAC) و انقباض زودرس بطنی (PVC)
انقباض زودرس دهلیزی و بطنی ضربان غیرطبیعی‌اند که در حفره‌های بالایی قلب (دهلیز) یا حفره‌های پایینی قلب (بطن‌ها) آغاز می‌شوند. این عارضه بیشتر در کودکان و نوجوانان شایع است. و غالبا به عنوان حالتی کاملا نرمال و بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود.
تاکی کاردی سینوسی
ضربان قلب سریع که همراه با تب، هیجان و ورزش اتفاق می‌افتد. این حالت نیز طبیعی تلقی می‌شود.
تند تپشی فوق بطنی (SVT)، تند تپشی دهلیزی حمله‌ای (PAT) یا تند تپشی فوق بطنی حمله‌ای (PSVT)
این سه مورد شایع‌ترین تاکی کاردی یا تند تپشی‌ها در کودکان به شمار می‌روند. در این بیماری‌ها، یک مدار الکتریکی غیرطبیعی یا مکان کانونی در دهلیز باعث ضربان سریع قلبی می‌شوند. در صورتی که این حالت غالبا تکرار شود یا طول بکشد، انجام اقدامات درمانی لازم است.
سندروم ولف پارکینسون وایت (WPW)
این بیماری شامل یک سیگنال الکتریکی غیرطبیعی است که روی یک مسیر الکتریکی اضافی به بطن می‌رسد. این بیماری از زمان تولد کودک همراه اوست و ریتم سریع قلبی یکی از علامت‌های شایع آن به حساب می‌آید. ممکن است کودک مبتلا هیچ علامتی نداشته نباشد. مرگ قلبی ناگهانی به‌ندرت در این بیماری رخ می‌دهد.
تاکی کاردی بطنی (VT)
این بیماری یک آریتمی بالقوه تهدیدکننده حیات است و می‌تواند موجب بیماری قلبی جدی شود. تاکی کاردی بطنی از سیگنال بسیار سریع الکتریکی از بطن‌ها ایجاد می‌شود. کودک ممکن است احساس ضعف، خستگی یا سرگیجه داشته باشد یا غش کند. او احتمالا می‌تواند ضربان قلب (تپش قلب) خود را احساس کند.
سندروم سینوس بیمار
در این بیماری، ضربان‌ساز طبیعی قلب (گره سینوسی) آن‌طور که باید کار نمی‌کند و باعث کند شدن ضربان قلب می‌شود. این بیماری ممکن است در کودکانی که عمل جراحی باز قلب را تجربه کرده‌اند اتفاق بیفتد. با این حال، کودک ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. اما خستگی، سرگیجه یا غش کردن از نشانه‌های این بیماری به شمار می‌روند.
انسداد کامل قلبی
در این مورد، سیگنال الکتریکی از حفره‌های بالایی به پایینی قلب مسدود می‌شود و معمولا قلب به‌طور چشمگیری آهسته‌تر می‌زند. این مشکل ممکن است پس از عمل قلب یا به دلیل وجود بیماری قلبی اتفاق بیفتد. همین مشکل ممکن است باعث غش کردن کودک شود.
علت نامنظم بودن ضربان قلب در کودکان
علت بروز آریتمی قلبی ممکن است ناشناخته باشد، اما برخی از دلایل شناخته‌شده بروز این بیماری در کودکان به شرح زیرند:
- مشکل قلبی که از زمان تولد وجود داشته است (به صورت مادرزادی)،
- مشکل قلبی که به شکل وراثتی به کودک منتقل شده است،
- عفونت،
- سطح غیرطبیعی مواد شیمیایی خاصی در خون،
- واکنش طبیعی به ورزش، تب یا احساسات،
- تغییر در ساختار قلب،
- ناهنجاری رسانایی یا هدایت الکتریکی.
علائم بی نظمی ضربان قلب در کودکان
کودکی که دچار تپش نامنظم قلبی است ممکن است هیچ علامتی را بروز ندهد. اما در آن‌ها که نشانه‌هایی از این بیماری دارند، برخی از شایع‌ترین علائم از این قرارند:
- احساس ضعف،
- احساس خستگی،
- احساسی شبیه اینکه قلب در حال لرزیدن است (تپش قلب)،
- فشار خون پایین،
- احساس سرگیجه،
- غش کردن (سنکوپ)،
- خوب غذا نخوردن کودک.
علائم ضربان نامنظم قلب ممکن است به دیگر بیماری‌ها یا مشکلات قلبی شبیه باشد. برای رسیدن به تشخیص درست، حتما کودک را نزد پزشک ببرید.
تشخیص ضربان قلب نامنظم در کودکان
پزشک فرزند شما از سابقه سلامت کودک و سابقه بیماری‌ها در خانواده از شما سؤال میکند. او سپس به دنبال نشانه‌ها یا علائمی از وجود آریتمی می‌گردد و معاینه‌ای میکند که بر قلب کودک متمرکز است. ممکن است نیاز باشد کودک را نزد متخصص قلب و عروق کودکان ببرید. این پزشک متخصصی است که در زمینه درمان کودکانی با مشکلات قلبی، مهارت دارد.
انواع آزمایش‌های تشخیصی که بر روی کودکان انجام می‌شود
الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب (ECG)
این آزمایش ساده فعالیت الکتریکی قلب را اندازه‌گیری میکند و ممکن است وجود آریتمی قلبی را نشان دهد. نوار قلب به دو صورت زیر انجام می‌شود:
- نوار قلب استراحتی. در این آزمایش، کودک شما دراز می‌کشد، در حالی که الکترودها با سیم‌هایی به دستگاه ECG متصل است. در این حالت، ECG فعالیت الکتریکی قلب را به مدت یک دقیقه یا بیشتر ثبت میکند.
- نوار قلب استرسی یا نوار قلب ورزشی. کودک شما به همان شکل که توضیح داده شد به دستگاه ECG متصل می‌شود. اما در این آزمایش، برای ثبت ECG کودک باید روی تردمیل راه برود یا روی دوچرخه ثابت پدال بزند. این تست برای چک کردن قلب حین ورزش انجام می‌شود.
هولتر مانیتورینگ
تپش قلب کودک در طول 24 تا 48 ساعت بررسی می‌شود. برای انجام این آزمایش، در حالی که کودک به فعالیت‌های معمول خود می‌پردازد، مانیتوری قابل حمل به او پوشانده می‌شود.
مطالعه الکتروفیزیولوژیک (EPS)
در این آزمایش، پزشک یک لوله (کاتتر) کوچک پرا به یکی از رگ‌ها در بازو یا پای کودک وارد میکند. پزشک این کاتتر را به سمت قلب کودک حرکت می‌دهد. این آزمایش می‌تواند نوع سیگنال ایجادکننده مشکل و محل آن را پیدا کند.
تست تیلت یا سطح شیب‌دار
در صورتی که کودک شما اغلب غش میکند، این آزمایش احتمالا روی او انجام می‌شود. در این آزمایش، تپش قلب کودک و فشار خون او، هنگامی که تغییرمکان می‌دهد، بررسی می‌شود.
اکوکاردیوگرافی یا پژواک‌نگاری قلب
در این آزمایش از امواج صوتی برای ساختن تصاویر جزئی از ساختار و عملکرد قلب کودک استفاده می‌شود.
حلقه ضبط‌کننده قابل کاشت
این وسیله مانیتورینگ قلب زمانی کاربرد دارد که پزشک فکر میکند که کودک با ریسک بالای آریتمی قلبی مواجه است. همچنین، آزمایش‌های دیگر نیز نتیجه سرراستی به دست نداده‌اند. این آزمایش بیشتر بر روی کودکانی انجام می‌شود که ریسک بالایی دارند. وسیله مورد استفاده زیر پوست کودک قرار داده می‌شود و برای مانیتورینگ بلندمدت کاربرد دارد.
درمان آریتمی قلبی در کودکان
درمان این بیماری به علائم کودک، سن و سلامت عمومی او بستگی دارد. شدت بیماری نیز بر روی نحوه درمان تاثیرگذار است. با این حال، برخی از کودکان اصلا نیازی به درمان ندارند. اما در صورت نیاز به درمان، به احتمال زیاد تحت نظر متخصص قلب و عروق کودکان قرار می‌گیرد. درمان آریتمی قلبی در کودکان موارد زیر را شامل می‌شود:
- دارودرمانی. داروهای مختلفی هستند که می‌توانند علائم بیماری را تسکین دهند.
- حذف با بسامد رادیویی. در این فرایند، از یک کاتتر مخصوص برای تخریب بافتی که سیگنال‌های الکتریکی غیرطبیعی را ایجاد میکند استفاده می‌شود.
- عمل جراحی. عمل جراحی می‌تواند ریتم قلبی غیرطبیعی را متوقف کند.
- ضربان‌ساز یا پیس‌میکر. در درمان برخی از آریتمی‌ها، به استفاده از ضربان‌ساز مصنوعی نیاز است. ضربان‌ساز یا پیس‌میکر وسیله کوچکی است که درون شکم یا قفسه سینه قرار داده می‌شو. و مقادیر کوچکی از الکتریسیته را به قلب می‌فرستد تا ضربان آن را منظم نگه دارد. اگر تپش قلب کودک شما آهسته است، ممکن است به این وسیله احتیاج پیدا کند.
- دفیبریلاتور قابل کاشت قلب و عروق (ICD). این وسیله نیز درون قفسه سینه یا شکم قرار داده می‌شود. به صورت اتوماتیک شوک‌هایی را برای توقف ریتم‌های غیرطبیعی یا خطرناک ارسال میکند. برخی از ICDها به عنوان ضربان‌ساز نیز عمل می‌کنند.
- کاردیوورژن الکتریکی. در این روش، شوک الکتریکی داده می‌شود. این شوک به طور خلاصه کنش الکتریکی غیرطبیعی درون قلب را متوقف میکند. این وسیله ضربان‌ساز نرمال قلب را ریست میکند. در این صورت، قلب می‌تواند با ریتمی نرمال مجددا به کار خود ادامه دهد.
عوارض ضربان قلب نامنظم در کودکان
عوارض ضربان قلب نامنظم در کودکان به نوع و میزان جدی بودن آن بستگی دارند. این عوارض موارد زیر را شامل می‌شوند:
- آسیب به مغز، کلیه‌ها، ریه‌ها، کبد یا ارگان‌های دیگر،
- نارسایی قلبی،
- لخته شدن خون. وجود لخته خون در مغز ممکن است باعث سکته شود،
- مرگ قلبی ناگهانی.
اگر کودکم ضربان قلب نامنظم داشت چکار کنم؟
برخی از آریتمی‌ها هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما برخی دیگر جدی‌ترند. کودکی که به آریتمی شدید مبتلاست باید مدام تحت نظر باشد.
درباره چگونگی کنترل آریتمی کودک خود با پزشک او مشورت کنید. کودک شما ممکن است به انجام آزمایش‌های منظم نیاز داشته باشد. یا اصلا قادر نباشد در برخی از ورزش‌ها یا فعالیت‌ها شرکت کند.
مراجعه به پزشک
اگر کودک شما هرکدام از علائم آریتمی قلبی را بروز داد، با پزشک او تماس بگیرید. موارد هشداردهنده زیر را به خاطر بسپرید:
- وجود احساس ضعف یا خستگی،
- داشتن تپش قلب،
- احساس سرگیجه،
- غش کردن (سنکوپ)،
- خوب غذا نخوردن.
نکات کلیدی
- آریتمی قلبی به معنای ریتم غیرطبیعی تپش قلب است. در این بیماری، تپش قلب ممکن است خیلی سریع، خیلی آهسته یا نامنظم باشد.
- آریتمی قلبی ممکن است باعث بروز هیچ علامتی نشود. علائم ضربان قلب نامنظم در کودکان همچنین ممکن است متوسط یا شدید باشند.
- ممکن است فرد مبتلا به آریتمی به هیچ درمانی نیاز نداشته باشد. در غیر این صورت، درمان‌های ارائه‌شده شامل دارو و حذف با بسامد رادیویی است. همچنین، استفاده از یک وسیله یا عمل جراحی گزینه بعدی خواهد بود.
قدم های بعدی
رعایت نکات زیر به شما کمک می‌کنند تا از ملاقات با پزشک کودک خود بیشترین استفاده را ببرید:
- دلیل این ویزیت و اتفاقاتی که مدنظر شماست بدانید.
- قبل از ملاقات با پزشک، سؤالات خود را یادداشت کنید.
- در طول ملاقات، نام تشخیص جدید، هرگونه داروی جدید، درمان‌ها یا آزمایش‌ها را یادداشت کنید. همچنین تمامی دستورات جدیدی را که پزشک به کودک شما می‌دهد بنویسید.
- بدانید که چرا یک دارو یا روش درمانی جدید تجویز شده است. و اینکه، این مورد چطور می‌تواند به کودک شما کمک کند. درباره عوارض جانبی آن نیز اطلاعات لازم را کسب کنید.
- بپرسید که آیا بیماری کودک شما به روش‌های دیگر نیز قابل درمان است یا خیر؟
- بدانید که چرا یک آزمایش یا فرایند پزشکی تجویز شده است و انجام آن چه نتیجه‌ای دارد؟
- بدانید که اگر کودک داروی تجویزشده را دریافت نکرد یا آزمایش گفته‌شده را انجام نداد، چه چیزی در انتظار اوست.
- اگر کودک ویزیت بعدی را در پیش دارد، تاریخ، ساعت و هدف آن را یادداشت کنید.
- بپرسید که چطور می‌توانید بعد از ساعت‌های اداری با پزشک کودک تماس بگیرید. این موضوع برای حفظ آرامش در زمانی که کودک مریض می‌شود و شما سؤال‌هایی دارید بسیار مهم است.
