توانایی برقراری ارتباط، بویژه برقراری ارتباط با دیگران در دوران کرونا از جمله همسالان، یکی از مهارت‌های مهم و مورد نیاز در رشد اجتماعی کودکان است. کودکان نیاز دارند بتوانند با دیگران ارتباط برقرار کنند، با آن‌ها حرف بزنند و به حرفشان گوش دهند، با دوستانشان بازی کنند، در کارها با هم مشارکت کنند، از یکدیگر بیاموزند و مهم‌تر اینکه قادر باشند ارتباط مؤثری با اعضای فامیل، دوستان و بستگان برقرار کنند. بتوانند دوست انتخاب کنند و روش‌های حفظ و تحکیم دوستی را بیاموزند. این مجموعه مهارت‌ها و روابط به ایجاد حلقه‌ای از ارتباط‌های اجتماعی منجر می‌شود که در طول زندگی و در موقعیت‌های مختلف می‌تواند همچون حلقه حمایتی اجتماعی به آن‌ها در غلبه بر مشکلات کمک کند.
کودکان، با توجه به ویژگی‌های خلق و خویی خود، واکنش‌های متفاوتی در ارتباط با دیگران بروز می‌دهند. برخی از آنان به محض دیدن افراد دیگر لبخند می‌زنند و آماده برقراری ارتباط‌اند، برخی دیگر محتاط‌ترند و به زمان بیشتری برای برقراری ارتباط نیاز دارند و دسته‌ای دیگر فقط با حضور والدین حاضر به تعامل با دیگران‌اند.
بیشترین ارتباط کودک در دو سال اول زندگی در درجه اول با پدر و مادر و سپس بستگان درجه یک مثل والدین بزرگ‌تر، عمه، عمو، خاله و دایی و احتمالا فرزندان آنان خواهد بود.
با در نظر گرفتن ویژگی‌های فردی، کودکی که امنیت و آرامش را در ارتباط با والدین خود تجربه کرده باشد برای ارتباط با افراد دیگر آماده‌تر خواهد بود. تنش در محیط و فشار وارد کردن بر کودک برای جدا شدن از والدین در زمانی که هنوز آمادگی لازم را برای جدایی کسب نکرده ممکن است به مانعی جدی برای برقراری ارتباط کودک با دیگران تبدیل شود.
بین دو تا سه سالگی، کودک آرام‌آرام آماده برقراری ارتباط با کودکان دیگر در حضور والدین می‌شود. نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که این آمادگی به معنی داشتن مهارت برای برقراری ارتباط نیست، بلکه کودک کنجکاو است که بچه‌های دیگر را بشناسد و بداند آن‌ها چه می‌کنند. در این سن، اگر در کنار یکی از والدین در محیطی که کودکان دیگر حضور دارند قرار بگیرد، پس از کسب حس امنیت، آماده حضور و بازی در کنار آنان خواهد بود. به این مقطع دوره بازی‌های موازی گفته می‌شود، کودکان در کنار هم و نه با هم بازی خواهند کرد. این مقطع سنی مرحله مهمی در برقراری ارتباط اجتماعی کودکان به حساب می‌آید و نقش حضور مادر در کنار کودک را پررنگ می‌کند.
در سه تا پنج سالگی، کودک به‌تدریج با همسالان خود ارتباط برقرار می‌کند. با آن‌ها همبازی می‌شود و مهارت‌های برقراری ارتباط را تمرین می‌کند. هرچه امکان تعامل با دیگران برقرار باشد و این محیط‌ها امنیت کافی داشته باشند، میل کودک به ارتباط بیشتر می‌شود.
در دوران دبستان، کودک با مهارت‌هایی که در سال‌های قبل از دبستان آموخته است زمان بسیاری را در طول روز به ارتباط با همسالان اختصاص می‌دهد. در این ارتباط‌ها، مهارت های ارتباطی زیادی آموخته می‌شود و کودک برای ورود به دنیای بزرگسالی آماده می‌شود.
شرایط فراگیری بیماری کرونا موجب ایجاد محدودیت در ارتباط‌های اجتماعی گروهی شده است و کودکان نمی‌توانند در گروه‌های بازی، برنامه‌های مهدکودک و کلاس‌های مدرسه شرکت کنند. این موضوع موجب شده است که والدین مدام در تلاش باشند که کودکشان را سرگرم کنند و در همه فعالیت‌ها به‌نوعی در خدمت کودک باشند. کودک به‌تدریج به این شکل از فعالیت عادت می‌کند و چون مهارت لازم را برای بده بستان با کودکان دیگر کسب نمی‌کند، به‌تدریج از برقراری ارتباط با آنان می‌ترسد. برای کمک به ایجاد اندکی تغییر در وضعیت موجود، رعایت نکات زیر کمک‌کننده خواهد بود.
- با استفاده از امکانات موجود مثل گوشی‌های هوشمند، امکان برقراری ارتباط مجازی مستمر در زمان‌های مناسب و مدیریت‌شده را با افراد خانواده و بستگان، به‌خصوص دوستان کودک، فراهم کنید.
- با رعایت پروتکل‌های پیشگیری از ویروس کرونا، شرایط دیدار و ارتباط حضوری با یک یا دو نفر ثابت از همسالان کودک را، ترجیحا یک یا دو بار در هفته، فراهم کنید.
- در زمان‌هایی که کودک با بچه‌های دیگر مشغول بازی و گفتگوست، حتی‌الامکان از دخالت کردن در ارتباط آن‌ها خودداری کنید، فقط زمانی که احساس کردید ممکن است درگیری فیزیکی ایجاد شود، دخالت کنید و مانع زد و خورد شوید.
- کودک را به فضاهای باز و طبیعی ببرید و بدون ایجاد ترس، رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی را به او بیاموزید و اجازه دهید با رعایت فاصله با بزرگسالان هم وارد گفتگو شود.
- در زمان‌هایی که شرایط برقراری ارتباط او با دیگران فراهم است، به کودک فرصت دهید خودش برای برقراری ارتباط تلاش کند و به او فشار وارد نکنید.
- برای رعایت آداب ارتباط اجتماعی، به طور مرتب به کودک تذکر ندهید. آداب و فرهنگ ارتباطی اغلب به طور غیرمستقیم و در محیط مناسب آموخته می‌شود.
- در بازی‌های مشترکی که با کودک انجام می‌دهید، نقش‌ها و مسئولیت‌ها و مهارت‌های اجتماعی را تمرین کنید.
- در ایجاد محیطی پر از سرگرمی در خانه، اعتدال را رعایت کنید، اجازه دهید کودک خودش هم برای سرگرم کردن خودش تلاش کند.
به خاطر داشته باشید که برقراری ارتباط با دیگران در دوران کرونا در عین حال که جدید است و تغییرات زیادی را در زندگی روزانه همه افراد وارد کرده است، اما تقریبا برای همه خانواده‌ها مشترک است. با تبادل تجربه و همکاری، می‌توانید به یکدیگر کمک کنید تا این مرحله را با آرامش بگذرانید.
