در دنیای امروز، با توجه به اختلافات سیاسی کشورها، تغییرات اقلیمی شدید و وضعیت بحرانی محیط زیست، بسیاری از والدین امیدوارند بتوانند نسل جوانی را پرورش دهند که به زمین اهمیت بیشتری بدهد و با آن مهربان‌تر باشد. این موضوع نه فقط دربارۀ انسان‌هاست، بلکه بر محیط زیستی که در آن زندگی می‌کنیم هم اثر می‌گذارد. امروزه بحران‌های بزرگی محیط زیست را تهدید می‌کند و اگر بیشتر از آن مراقبت نکنیم، به طور قطع زندگی و آسایش بشر به مخاطره خواهد افتاد. پس طبیعی است اگر والدین دغدغۀ تربیت فرزندانی را داشته باشند که با موضوعات زیست‌محیطی مسئولانه برخورد کنند. در این مقاله از کودکت به مرور توصیه‌های متخصصان، دربارۀ جلب توجه کودکان به محیط زیست خواهیم پرداخت.
کودکان بیش از آنکه به حرف‌های شما گوش کنند، به رفتارتان نگاه می‌کنند. درواقع کودک آنچه انجام می‌دهید و آن‌طور که زندگی می‌کنید را فرامی‌گیرد و در زندگی خود طبق آن‌ها عمل می‌کند. پس بهتر است الگوی خوبی برای کودکانتان باشید و فعالیت‌های عملی ساده‌ای را در زندگی خانوادگی خود انجام دهید که می‌تواند به حفظ محیط زیست کمک کند. برای مثال، به فرزندان خود آموزش دهید که باید هنگام خروج از اتاق لامپ را خاموش کنید یا برای صرفه‌جویی در هزینه و انرژی، بهتر است پنجره‌ها را در فصل سرد خوب ببندید.
پیش از اینکه زباله‌ها را مستقیم به سطل زبالۀ خیابان بندازید، توجه کنید که آن زباله بازیافت‌شدنی است یا خیر. این‌گونه می‌توانید تفکیک زباله‌ها را از کودکی به آن‌ها آموزش دهید. برای صرفه‌جویی در مصرف آب، می‌توانید هنگام مسواک‌زدن یا شستن دست‌ها شیر آب را ببندید و هنگام نیاز آن را باز کنید. می‌توانید زمان دوش‌گرفتن خود را کمتر کنید، مقدار گوشت رژیم غذایی خود را کاهش دهید و محاسبه کنید روزانه چقدر آب مصرف می‌کنید.
همان‌طور که مشاهده کردید، برای اینکه کودکانتان حامی محیط زیست باشند نیاز به آموزش‌های پیچیده‌ای نیست. حین انجام کارهای ساده و روزمره می‌توانید مراقبت از محیط زیست و دوستی با آن را در کودکان نهادینه کنید.
گردش در طبیعت پیرامون مانند پارک، دریاچه، جنگل، کوه یا حتی باغچۀ حیاط در ایجاد ارتباط مثبت بین کودک و محیط زیست بسیار مؤثر است. به همین دلیل، بسیاری از متخصصان توصیه می‌کنند خانواده‌ها، تا آنجا که ممکن است، زمان بیشتری را در طبیعت سپری کنند. گردش در طبیعت به کودکان کمک می‌کند بیشتر با محیط زیست آشنا شوند، به آن دل‌بستگی پیدا کنند و درنتیجه نسبت به آن دغدغه‌مند شوند. گذراندن زمان در طبیعت به همراه خانواده مزایای دیگری نظیر کاهش استرس و سلامت روانی را با خود به همراه دارد.
نکتۀ مهم این است که تا حد امکان کودک را از سنین بسیار پایین، به‌طور منظم و با صرف وقت فراوان، با طبیعت آشنا کنید. خوردن نهار در طبیعت، پیک‌نیک‌های هفتگی، قدم‌زدن، اجرای یک لند آرت ، توجه به گیاهان و حیوانات محیط پیرامون و گفت‌وگو دربارۀ موجودات زنده راه‌هایی به‌سوی دغدغه‌مند‌کردن کودکان نسبت به محیط زیست هستند.
به این نکته نیز توجه کنید که وقت‌گذراندن در طبیعت فقط مخصوص بهار و تابستان نیست؛ در تمام فصل‌های سال فرزندانتان را به گردش ببرید تا با چرخۀ حیات در طبیعت آشنا شوند و تغییرات را از نزدیک لمس کنند. برای مثال، درختانی که در زمستان برگ‌های خود را از دست می‌دهند و دوباره در بهار جوانه می‌زنند. دیدن برف روی کوهستان‌ها، باران و برگ‌ریزان، گل‌ها و شکوفه‌ها می‌تواند راه مشاهدۀ دقیق و به دنبال آن گفت‌وگو را برای شما هموار کند و زمینۀ احترام و عشق به محیط زیست را در کودک فراهم آورد. البته در زمستان از لباس گرم و در تابستان از کلاه و کرم ضدآفتاب غافل نشوید.
دربارۀ مسائل و چالش‌های محیط زیستی دنیای پیرامون با کودکان گفت‌وگو کنید. برای مثال، وقتی خبر آتش‌گرفتن جنگل را در تلویزیون می‌شنوید، با فرزند خود در این‌باره صحبت کنید و دربارۀ راه‌های پیش‌گیری از حوادثی مانند آن گفت‌وگو کنید. یا دربارۀ مسائلی که در محیط اطراف محل زندگی شما وجود دارد، مانند آلودگی هوا یا تفکیک زباله‌ها، و یا کاهش مصرف مواد پلاستیکی با هم گفت‌وگو کنید.
وقتی دربارۀ مسائل و چالش‌هایی که کودک می‌بیند و درک می‌کند صحبت کنید، برای او دغدغه‌ای مثبت می‌سازید و او بیشتر ترغیب می‌شود دربارۀ آن‌ها بپرسد، یاد بگیرد و درنهایت با پذیرفتن مسئولیت، فعالانه کاری انجام دهد. این موضوع همچنین باعث می‌شود کودکان، برای توضیح و تفسیر مسئله و یافتن راه‌حل آن، با علم و دانش ارتباط برقرار کنند و از دیدگاه علمی به موضوع بنگرند. در نهایت این ارتباط قدردانی و اعتماد کودک نسبت به علم را خواهد ساخت.
یکی دیگر از راه‌های ایجاد دغدغه در کودکان برای حمایت از محیط زیست صحبت از منابع انرژی است. با بیانی علمی، دربارۀ تأمین آب یا تولید برقی که روزانه مصرف می‌کنید با کودکان گفت‌وگو کنید. در قدم بعدی می‌توانید اهمیت صرفه‌جویی در مصرف انرژی را هم به آن‌ها آموزش دهید.
گروه‌ها و انجمن‌های حفظ و حمایت از محیط زیست مکانی ایده‌آل برای آشنایی کودکان با محیط زیست و تقویت روحیۀ همکاری و مشارکت کودک در حمایت از محیط زیست است. بعضی از پارک‌ها، آژانس‌های تفریحی، سازمان‌های وابسته به شهرداری و گروه‌های شخصی (NGO) انجمن‌های حمایت از محیط زیست تشکیل داده‌اند و برنامه‌هایی مانند پاک‌سازی کوه ،جنگل یا محیط‌های طبیعی از زباله برگزار می‌کنند.
مشارکت کودکان در این برنامه‌ها، ضمن تقویت روحیۀ همکاری و ارتباط با دیگران، به آن‌ها یاد می‌دهد چگونه با کمک هم و در بستر تلاش جمعی از محیط زیست محافظت کنند. شرکت در گروه‌ها و انجمن‌های حمایت از محیط زیست از کارهایی است که می‌تواند توجه کودکان را به محیط زیست برانگیزد و دغدغۀ حمایت از آن را در کودک ایجاد کند.
سفر همیشه پرهزینه نیست و لزومی ندارد پول زیادی صرف مسافرت شود. گاهی اوقات، کمپ در یک پارک جنگلی و چادرزدن، خیلی بیشتر از سفرهای پرهزینه، لحظه‌های خوشی را برایتان رقم می‌زند. کافی است هدف شما از سفر این باشد که کنار خانواده باشید، خوش بگذرانید و با مناطق مختلف، محیط طبیعی اطراف و حیوانات و گیاهان آن بیشتر آشنا شوید. مسافرت یکی از کارهایی است که می‌تواند در ایجاد علاقۀ کودکان به محیط زیست مؤثر باشد.
در طول سفر می‌توانید با فرزند خود دربارۀ مناطق مختلفی که می‌بینید گفت‌وگو کنید، دربارۀ تغییرات آب‌وهوا به آن‌ها آموزش دهید. می‌توانید دربارۀ اقوام مختلفی که در طول سفر می‌بینید با هم تحقیق کنید و باب آشنایی کودک را با اقلیم، جغرافیا، فرهنگ‌ها و آداب و رسوم مختلف بگشایید.
همواره به این موضوع توجه کنید که کودکان هم ممکن است دربارۀ محیط زیست اطراف محل زندگی‌شان نظر و اندیشه‌ای داشته باشند، یا دربارۀ راه‌های صرفه‌جویی در مصرف انرژی در مدرسه چیزهایی یاد گرفته باشند. به نظرات و اندیشه‌های کودکان گوش کنید، حتی اگر به نظرتان درست و منطقی نیستند. گفت‌وگو را با کودک ادامه دهید و دربارۀ راه‌های عملی‌کردن نظراتش برنامه‌ریزی کنید. نکتۀ مهم این است که کودک بپذیرد نظرات، اندیشه‌ها و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد مهم هستند و او و نظراتش شنیده می‌شوند؛ در غیراین‌صورت ممکن است اشتیاق و علاقۀ خود را برای فعالیت در این زمینه از دست بدهد.
کودکان را در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت دهید، به آن‌ها نشان دهید کارها و نظراتشان بسیار مهم است. کودک به مرور زمان رشد می‌کند؛ دانسته‌هایش دربارۀ محیط زیست، منابع طبیعی و جوامع مختلف بیشتر می‌شود و می‌تواند نظرات و فعالیت‌های منطقی‌تری داشته باشد، به شرطی که در کودکی به‌خوبی به محیط زیست علاقمند شده باشد. جوان‌ترها را دست کم نگیرید، آن‌ها دنیا را تغییر خواهند داد.
آیا حمایت از محیط زیست به نظر شما موضوع مهمی است؟ آیا شما هم در کنار کودکان خود در فعالیت‌های حمایتی از محیط زیست شرکت می‌کنید؟ شما چه کارهایی انجام می‌دهید تا کودک خود را به محیط زیست علاقمند کنید؟ توجه کودکان به محیط زیست را چگونه برمی‌انگیزید؟
شمت می‌توانید فایل صوتی این مقاله را از این قسمت گوش کنید.
روابط مثبت بین والدین و فرزندان برای رشد کودکان مهم است. روابط مثبت با کودکان…
نوع تفکر شما در مورد تربیت فرزندتان، در ایجاد رابطه با آن‌ها تفاوت ایجاد می‌کند.…
دنیای دیجیتال بخش جدایی‌ناپذیر زندگی ما و فرزندان‌مان است. در یک دوره جامع آموزشی تلاش…
سلامت روان، بسیار فراتر از وجود برخی از اختلالات است. وقتی صحبت از سلامت روان…
توسعه تاب آوری یک سفر شخصی است و شما باید از دانشی که نسبت به…
کودکان تاب آور می‌توانند پس از تجربه شکست، بهبود یابند و به زندگی عادی خود…