وقتی صحبت از تماشای تلویزیون برای کودکان می‌شود، سوالات زیادی در ذهن ما مطرح می‌شود. همه ما هشدارهای زیادی در مورد اثرات منفی تلویزیون روی کودک شنیده‌ایم. با وجود این که بسیاری از والدین در مورد اثرات تلویزیون بر کودکان نگران هستند اما این نگرانی باعث نمی‌شود آن‌ها مجبور شوند تلویزیون را خاموش کنند.
بر اساس گزارش سال ۲۰۰۶ که توسط بنیاد (Kaiser Family) صورت گرفته بود بیش از ۷۴ درصد کودکان زیر ۲ سال تلویزیون تماشا می‌کنند. همچنین با توجه به حجم بالای برنامههای کودک می‌توان به این نتیجه رسید که رسانه به طور خاص کودکان را هدف قرار داده است؛ به همین دلیل نگاه کردن به تلویزیون بیش از هر زمان دیگری در بین کودکان اتفاق می‌افتد. همچنین هشدارهای زیادی هم در این مورد منتشر می‌شود که باعث سردرگمی بیشتر والدین خواهد شد.
خبر خوب این است که با وجود این که پژوهش‌های زیادی نشان می‌دهد تماشای تلویزیون برای کودکان قبل از ۲ یا ۳ سالگی می‌تواند روی رشد مغز کودک اثر منفی بگذارد اما هنوز همه متخصصان به این نتیجه نرسیده‌اند که تلویزیون واقعا برای کودکان مضر است. در این مقاله یک راهنمای کامل در مورد تلویزیون و تماشای تلویزیون برای کودکان برای شما ارائه خواهیم کرد.
بسیاری از والدین تمایل دارند کودکان باهوش و خلاقی داشته باشند و گمان می‌کنند نشاندن کودک جلوی برنامههای ویدئویی آموزشی می‌تواند فرصت خوبی باشد که هم خودشان استراحت کنند هم کودک چیزی یاد بگیرد؛ اما حقیقت امر این است برنامههای آموزشی چیز زیادی به کودک شما نخواهند آموخت. اکثر محققان معتقد هستند برای کودکان زیر ۲ سال تلویزیون ارزش آموزشی ندارد.
دیمیتری کریستاکیس (Dimitri Christakis) نویسنده کتاب «فیل در اتاق نشیمن» می‌گوید:
مغز نوزاد از بدو تولد تا ۲ سالگی تا ۳ برابر رشد می‌کند و بزرگ می‌شود و این رشد تنها در پاسخ مستقیم به محرک‌های خارجی و تجربیات در دنیای واقعی اتفاق می‌افتد.
یعنی اگر شما در مورد لباس‌هایی که شسته‌اید و دارید اتو میکنید به کودک خود یاد بدهید، بسیار آموزنده‌تر از هر برنامه تلویزیون دیگری خواهد بود؛ آیا باور نمی‌کنید؟ مطالعات بسیاری نشان می‌دهد مغز کودکان کوچک بسیار آهسته‌تر از آن است که بتواند فعالیتی که در تلویزیون تماشا می‌کند را تقلید کند تا زمانی که یک فعالیت را به صورت زنده و واقعی تماشا می‌بیند.
پرفسور جیل استام (Jill Stamm) سرپرست موسسه توسعه مغز اطفال در فینیکس می‌گوید:
در حال حاضر ما می‌دانیم تماشا کردن تلویزیون آسیب دائمی برای کودک در پی نخواهد داشت؛ همچنین می‌دانیم که هیچ کمکی هم به رشد و یادگیری آن‌ها نمی‌کند و ممکن است کمی رشد را آهسته‌تر کند.
مسئله چاقی در کودکان در حال حاضر به یک نگرانی بزرگ تبدیل شده است. مرکز ملی آمار بهداشت در آمریکا گزارش می‌دهد ۱۶ درصد کودکان در ایالات متحده دارای اضافه وزن هستند که این آمار نسبت به یک دهه پیش ۴۵ درصد افزایش داشته است. بدون شک تماشای تلویزیون برای کودکان در این موضوع نقش داشته است اما نه لزوما به این خاطر که تلویزیون باعث شده کودکان فعالیت بدنی کمتری داشته باشند و مدت زمان بیشتری را جلوی تلویزیون بنشینند بلکه محققان بر این باور هستند که اضافه وزن در کودکان بیشتر به علت غذا خوردن کودکان جلوی تلویزیون و تبلیغات مواد غذایی در تلویزیون ربط دارد.
طبق مطالعات بنیاد (Kaiser Family) در سال ۲۰۰۴ در حدود ۵۳ درصد کودکان زیر ۶ سال حداقل یک وعده غذایی اصلی یا میان وعده خود را جلوی تلویوزیون میل می‌کنند. بسیاری از والدین که با غذا دادن به کودک خود مشکل دارند از این روش استفاده می‌کنند تا کودکان را به غذا خوردن تشویق کنند.
لری فرانسیس (Lori Francis) متخصص بهداشت حرفه‌ایدانشگاه پنسیلوانیا می‌گوید:
ما متوجه شدیم که تماشای تلویزیون برای کودکان می‌تواند حواس کودک را نسبت به غذا خوردن را پرت کند؛ در نتیجه آن‌ها غذای بیشتری را میل کنند. همچنین تماشای تلویزیون می‌تواند توانایی کودک در تشخیص سیر شدن را مختل کند و به طور بالقوه باعث شود کودک در غذا خوردن زیاده روی کند و موجب اضافه وزن شود.
اغلب محققان روی این موضوع اتفاق نظر دارند که تبلیغات تلویزیونی رژیم غذایی سالم و صحیحی را ترویج نمی‌دهد که در بلند مدت می‌تواند روی سلامت کودک اثر منفی بگذارد. اغلب تبلیغات‌های تلویزیونی در بین برنامههای کودک مربوط به خوراکی‌ها و خوردنی‌هایی است که ارزش غذایی خاصی ندارند اما چون در میان برنامههای کودک پخش می‌شود کودکان به خوردن آن‌ها علاقه زیادی پیدا می‌کنند.
همچنین از آنجایی که حافظه کوتاه مدت در کودکان به خوبی رشد نکرده است هنگامی که یک برنامه قطع می‌شود و تبلیغات پخش می‌شود کودک موضوع برنامه را فراموش می‌کند و ادامه آن را یک داستان جدید فرض می‌کند و باعث جابجایی سریع اطلاعات در مغز کودک می‌شود دقیقا بر عکس چیزی که باید اتفاق بیفتد.
با وجود این که هنوز روی مخرب بودن تماشای تلویزیون برای کودکان اتفاق نظر وجود ندارد اما در اثرات منفی زیاد نگاه کردن به تلویزیون بین کارشناسان توافق وجود دارد و اغلب آن‌ها توصیه می‌کنند که کودکان بهتر است حداکثر ۲ ساعت در روز تلویزیون تماشا کنند.
محققان دانشگاه ماساچوست به این نتیجه رسیده‌اند که روشن بودن تلویزیون به صورت دائم در خانه هم می‌تواند بازی کودکان را مختل کند و آن‌ها بازی‌های خیالی که باعث خلاقیت در آن‌ها می‌شود را کمتر انجام دهند؛ همچنین می‌تواند روی توسعه و رشد زیان و حرف زدن کودک اثر منفی بگذارد.
با وجود این که تلویزیون فایده‌ای برای رشد مغز در نوزادان کمتر از ۲ سال ندارد اما کارشناسان اعتقاد دارند بچه‌های بزرگ‌تر از ۲ یا ۳ سال می‌توانند چیزهای کمی از تلویزیون بیاموزند؛ پس با انتخاب برنامههای مناسب و اجتناب از زیاده‌روی در تماشای تلویزیون می‌توانیم از تلویزیون استفاده کنیم. اما چه برنامه‌هایی برای کودکان مناسب است؟
بسیاری از والدین کودکان خود را پای تلویزیون می‌نشانند و از این فرصت برای انجام دادن کارهای شخصی خود استفاده می‌کنند. معمولا صبح‌ها و عصرها برای پختن ناهار و شام این اتفاق می‌افتد. در حالی که اغلب کارشناسان معتقد هستند کودکان نیاز به تعامل با والدین دارند و گذراندن وقت در کنار افرادی که آن‌ها را دوست دارند برای رشد کودکان در سال‌های اول زندگی ضروری است.
تلویزیون باعث می‌شود والدین از توجهی که باید به کودکان خود داشته باشند غافل شوند. یکی از راه‌های جلوگیری از این موضوع نشستن کنار کودک و تماشای برنامه به همراه او است. در این حالت ضمن حفظ تعاملات اجتماعی، والدین می‌توانند اتفاقاتی که در برنامه می‌افتد را به کودک خود توضیح دهند و به محتوای آموزشی آن اضافه کنند.
در پایان می‌توان به این نتیجه رسید شاید تلویزیون برای مغز کودکان مخرب نباشد اما طبق دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی تماشای بیش از ۲ ساعت تلویزیون برای کودکان زیر ۲ سال اصلا توصیه نمی‌شود. باید به عنوان پدر یا مادر مراقب باشیم تلویزیون به جز اصلی زندگی کودک ما تبدیل نشود و تنها بخش کمی از روز را با کودک خود به تماشای تلویزیون بگذرانیم و از بودن در کنار هم لذت ببریم.
از نظر شما تماشای تلویزیون برای کودکان چه آثاری می‌تواند داشته باشد؟ به عنوان مادر یا پدر تماشای تلویزیون را برای کودکت مضر می‌دانی؟
شما می‌توانید فایل صوتی این مقاله را از اینجا بشنوید.
روابط مثبت بین والدین و فرزندان برای رشد کودکان مهم است. روابط مثبت با کودکان…
نوع تفکر شما در مورد تربیت فرزندتان، در ایجاد رابطه با آن‌ها تفاوت ایجاد می‌کند.…
دنیای دیجیتال بخش جدایی‌ناپذیر زندگی ما و فرزندان‌مان است. در یک دوره جامع آموزشی تلاش…
سلامت روان، بسیار فراتر از وجود برخی از اختلالات است. وقتی صحبت از سلامت روان…
توسعه تاب آوری یک سفر شخصی است و شما باید از دانشی که نسبت به…
کودکان تاب آور می‌توانند پس از تجربه شکست، بهبود یابند و به زندگی عادی خود…
View Comments
به نظر من این که بگیم کودک نباید تلویزیون ببینه، چندان منطقی نیست. مثل این میمونه که تکنولوژی های جدید رو صرفا برای اینکه ضرر دارن رد کنیم و ازشون استفاده نکنیم. هر چیزی استفاده بیش از حدش واقعا مضره، حتی آب. برای تلویزیون هم باید ساعت مشخص و برنامه های مشخص تعیین کنیم. حتی برای خودمون هم باید همینطور باشه چه برسه به کودکان. این که کلا تلویزیون رو حذف کنیم من باهاش موافق نیستم. دختر من از برنامه هایی که میبینه چیزای زیادی یاد گرفته ولی هیچوقت نمیذارم ریاد وقتشو با تلویزیون تلف کنه و در طول روز کتابم میخونم براش. هر چیزی به جای خودش
من با این تعادل خیلی موافقم. به قول نویسنده مقاله بمب اتم که نیست. تلویزیونه😂
من قبول دارم برای بچه نباید تلویزیون گذاشت.اما یه زمانایی واقعا راه فرار نداره.مثلا من یه برنامه می خوام ببینم چشماشو ببندم؟دخترم الان ۵ ماه و نیمه هست و خوب مدام پیش منه.درسته ببینم حواسش پیش تی ویه سعی می کنم حواسشو بدم یه سمت دیگه ولی وقتایی که راه فراری نیست چی کار کنم؟
شیما جان، من یادمه وقتی هانا نوزاد بود، مثلا تختش رو پشت به تلویزیون میزاشتم. یا جایی میرفتیم، یه صندلی میزاشتم بالای سرش روش پارچه مینداختم. خب شاید به نظر سخت بیاد اما در عمل اگر نخوای فرزندت زیر دوسال تلویزیون ببینه راه حل های ساده‌ای هم میشه براش پیدا کرد. نظرت چیه؟
یه سخنرانی تد هست که کامل توضیح میده چرا بچه ها نباید تلویزین ببینن. چند ازمایش روی موش ها انجام شده که نشون میده تلویزیون اثرات خوبی نداره اگه پیدا کردم کلیپش رو میفرستم واستون حتما
حتما لینکش رو همینجا بهمون بدید ببینیم 😊
خب من از تجربه خودم قول دادم که بگم...
ما قبلا روزی دو سه قسمت سریال خارجی روی تلویزیون می‌دیدیم. هر دو به تماشای فیلم خیلی علاقمند هستیم و تو خانواده من و همسرم و تقریبا هر جایی میرفتیم، تلویزیون روشن بود، اما خب ما برای نزدیکان توضیح دادیم که این تصمیم رو گرفتیم و گاهی مجبور بودم برم تو اتاق. خب هانا دخترم خیلی زود حرف زد. خیلی زود شد گل مجلس و دیگه خیلی کسی مایل نبود ما که هستیم تلویزیون ببینه. چون خانواده گرم صحبت و بازی با نوزاد بامزه خانواده شده بودن. ضمن اینکه مثلا یه روز در هفته مهمان شدن، برای کسی ایجاد اذیت نمی‌کرد چون همه برنامههای تلویزیون خیلی تکرار داره
سلام مژده جون منم از وقتی مهرو به دنیا اومده تلویزیون رو جمع کردیم ولی متاسفانه چند باری تو خونه اقوام در حد چند دقیقه دیده که اونم با تمام تلاش من برای سرگرم کردنش باز هم کنجکاوی میکرد
نسترن جون باور کنید به قول مژده جون که از قول نویسنده مقاله میگن، بمب اتم نیست. حالا چند دقیقه هم ببینه طوری نمیشه به خدا. به نظر من افراطی نباشیم تو هیچی
سلام به روی ماهت مامان مهرو❤️
به نظر من نیاز به این همه وسواس نیست عزیزم. اینکه میگن زیر دوسال تلویزیون نبینن، معنیش این نیست اگر چشمشون افتاد یه بلایی سرشون میاد خدایی نکرده😉
حالا که اینجا بحث تلویزیون هست، می‌خوام یه سوال ازتون بپرسم.... به نظر شما برنامههای شبکه‌های مختلف تلویزیونی ما، برای بچه‌ها مناسبه؟ (غیر از شبکه پویا و برنامههای کودک که در شبکه‌های دیگه به ندرت پخش میشه)
مثلا ماه عسل برای بچه‌ها مناسبه؟ خندوانه مناسبه؟ دیشب جناب‌خوان رو دیدید و متوجه شوخی‌های اون شدید؟ به نظرتون این مفاهیم رو کودک زیر ۱۵ سال ما بشنوه، چه برداشتی میکنه ؟ چه سوالاتی تو ذهنش پیش میاد؟
سلام مژده جان ممنون از بحث خوبت
دقیقا برنامه مناسب رده سنی کودک تو کشور ما درست تعریف نشده حتی برنامه های شبکه پویا
تو کلاسای تربیت فرزند بالنده، دقیقا استاد میگفتن تو خیلی جاهای دنیا بابت خیلی کلماتی که در انیمیشن های کودکانه ربطی به دنیای کودک نداره و ذهنش رو درگیر میکنه میشه شکایت کرد ازون برنامه
اما آیا تو ایران اصلا همچین سیاست و قوانین و دلسوزی هایی وجود داره؟
تلويزيون و تكنولوژي رو نميشه كلا ناديده گرفت، اما به عنوان پدر و مادرهاي آگاه، بايستي فرهنگ سازي هاي لازم جهت استفاده از اين نوع ابزارها انجام بشه. قطعا كودكان به رسانه هاي مختلف نياز خواهند داشت جهت رشد هرچه بهتر، و اين وظيفه ي خانواده است كه فرزندش رو تربيت كنه چطور رسانه رو در خدمت خودش بگيره، نه اينكه رسانه و سياست هاش كودك رو :)
خیلی حرف خوبی زدید. ولی من یه سوال بپرسم از شما... ما تو کشورمون آموزشی داریم برای استفاده صحیح از رسانه؟ تلگرام که میخواست بسته بشه، دلایلی که مطرح شد تو تلویزیون منطقی بود؟ خانواده‌ها رو قانع کرد؟ الان یکی به من و شما بگه درست از شبکه مجازی اینستاگرام استفاده کنید، چیکار میکنیم دقیقا؟ من نمی‌دونم واقعا این استفاده درست چیه... چه برسه بخوام به فرزندم یاد بدم. جدی میگم 😊
اما متاسفانه امان از گوشی با تمام قاطعیتی که به خرج میدم و کم استفاده میکنم به دلیل استفاده اطرافیان تمایل شدید داره
سلام نسترن دوست داشتنی من.
خطاب به تیم محتوای کودکت: لطفا چندتا مقاله خوب و کاربردی در مورد کنترل استفاده از تلفن همراه برای ما مامانها منتشر کنید 😁
نسترن، میشه بیشتر توضیح بدی مشکلت چیه؟
من هم دقیقا این مشکل رو دارم. مساله فقط تلویزون نیست هر نوع screen
تو برنامه سال تحویل شبکه سه، احسان علیخانی کودکی رو آورده بود که می‌تونست بنویسه. یادتونه؟ به نظر شما، سازندگان برنامههای تلویزیونی در کشور ما، چقدر آگاه هستن که چه برخوردهایی با کودکان مناسبه؟ یه نظر من اگر یه ذره آگاه بودن، نه در حد یه روانشناس. در حد خود ما، واقعا نباید این خانواده رو دعوت میکردن تو برنامه‌ای با این همه مخاطب. ظلم بود در حق اون بچه. رسانه‌ای شدن کودک، اون ها رو از روند طبیعی رشد خودشون دور میکنه. خانم دکتر مریم کشاورز این ماجرا رو توی ویدیوی زیر می‌تونید ببینید بچه‌ها:
https://koodaket.com/genetics-and-children/
مژده جون من ی سوال داشتم، پسرم همسن هانا هستن و ی دختر یک ساله هم دارم، میخواستم ببینم شما با توجه ب اینکه هانا مهد نمیره و تلویزیون هم نگاه نمیکنه چطور از صب تا شب سرگرمش میکنید، بجز بیرون بردنش ک امکانش برای من با دوتا بچه وجود نداره، و پسرم اصلا خودش تنها بازی نمیکنه، ممنون
مژده جون حتی به نظر من کلاه قرمزی هم برای بزرگترها ساخته شده تا بچه ها چه برسه به برنامه های دیگه
دقیقا. امروز گوشم تو سالن بود، یکی از شخصیتها گفت خیلی نمکی. نمکدون. هانا بلافاصله گفت مامان خیلی نمکدون هستی. فکر کنم معنی حرف بد برداشت کرد😂😂😂