دندان‌های کودک به او کمک می‌کند بجود، صحبت کند و لبخند بزند، پس مراقبت از آن‌ها بسیار مهم است. همچنین، دندان‌های شیری فضایی را در فک برای دندان‌های دائمی، که زیر لثه‌ها در حال رشد هستند، نگه می‌دارند و مانع از به هم ریختگی آن‌ها هنگام رویش و کاهش نیاز به ارتودنسی می‌شوند. آنچه در ادامه این مقاله از کودکت می‌خوانید مهم‌ترین دغدغه‌های مادران، درباره مراقبت از دندان کودک است.
تغذیه با شیر مادر نوزاد را قوی خواهد کرد. عمل مکیدن و بلع برای کودک بسیار با اهمیت است، چون به رشد هرچه بهتر استخوان‌های فک و صورت او کمک می‌کند. دندان‌های شیری یا اولیه، از شش تا هشت ماهگی نوزاد، شروع به رویش می‌کنند و وقتی کودک شما سه ساله می‌شود، احتمالا تمام دندان‌های شیری‌اش روییده‌اند. انتظار می‌رود کودک در مجموع بیست دندان در فک بالا و پایین داشته باشد. مراقبت از این دندان‌ها، برای آماده کردن مقدمات رشد دندان‌های دائمی بسیار مهم است.
برخی دندانپزشکان معتقدند رعایت بهداشت دهان و دندان و تشویق کودک به مسواک زدن قبل از رویش اولین دندان، شروع می‌شود، چرا که کودکان با تمام دندان‌هایشان به دنیا می‌آیند. اما چون این دندان‌ها در لثه پنهان هستند و دیده نمی‌شوند، چنین تصور می‌شود که نیاز به مراقبت قبل از رویش ندارند. در حالی که دندان‌های سالم نتیجه داشتن لثه‌ای سالم است و لازم است مراقبت، حتی پیش از درآمدن دندان‌ها، صورت گیرد.
وقتی اولین دندان کودک شما جوانه زد و رشد کرد، لازم است به دقت مراقبت از دندان او را، با مسواکی کوچک و مقدار کمی خمیر دندان مخصوص کودکان، شروع کنید. همچنین، می‌توانید پارچه‌ای دور انگشت خود بپیچید و به دندان کودک بکشید. یک بار مسواک زدن در روز برای دو سال اول کافی است و پس از دو سالگی، لازم است مسواک زدن دو بار در روز، صبح و شب، برای کودک انجام شود.
دندان در آوردن مشکلی جدی نیست و تمام نوزادان آن را تجربه خواهند کرد. این فرآیند معمولا با علائم خاصی مانند بی خوابی، بی حوصلگی، تب، اسهال و بثورات پوستی همراه است. در این برهه معمولا، کودکان به آغوش‌گرفته شدن و نوازش بیشتر برای گذراندن این روزها نیازمندند. اگر علائم آن‌ها بیش از اندازه باشد و بهبودی حاصل نشود، ممکن است علل دیگری نیز داشته باشد. در چنین موقعیتی، پیشنهاد می‌شود به پزشک مراجعه کنید.
نوزادان ممکن است، برای تسکین درد رویش دندان، هر چیزی را به دهان خود ببرند و بجوند که برخی از آن‌ها تمیز یا استاندارد نیست یا تکه‌های ریز و جدا شونده دارد. بنابراین، بهتر است از محصولات تأیید شده مخصوص رویش دندان استفاده کنید و آن‌ها را در یخچال نگه دارید، چرا که سرما به کاهش احساس درد کمک می‌کند. البته توصیه می‌شود این ابزار در فریزر نگه‌داری نشود.
تمام تولیدکنندگان بزرگ خمیردندان، خمیردندان‌های مناسب نوزادان نیز تولید می‌کنند. خمیردندان مخصوص نوزادان فلوراید ندارد و اگر نوزاد آن را ببلعد، مشکلی برایش پیش نخواهد آمد.
بنابراین، اگر قصد دارید برای نوزاد خود خمیردندان بخرید، هنگام خرید، برچسب محصول را بررسی کنید و مطمئن شوید مناسب نوزادان است. برای کودکان ۲ سال به بالا، خمیردندان‌ها مقدار کمی فلوراید دارند، چراکه فلوراید، تا حد زیادی، از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کند و موجب مستحکم‌ترشدن آن‌ها می‌شود. اما مراقب باشید که باید از خمیردندان‌های حاوی فلوراید به میزان بسیارکم (به اندازۀ یک نخود) استفاده کنید. دهان‌شویه‌های حاوی فلوراید هم فقط برای استفادۀ کودکان بالای ۶ سال پیشنهاد می‌شود.
فلوراید به‌صورت ترکیبی در طبیعت یافت می‌شود، در آب، هوا و خاک وجود دارد و به‌راحتی جذب مینای دندان می‌شود. به‌خصوص هنگام رشد دندان‌ها، وقتی دندان در حال شکل‌گیری است، مصرف فلوراید باعث می‌شود ساختمان دندان محکم‌تر و در مقابل پوسیدگی مقاوم شود. همچنین، پوسیدگی‌هایی که ممکن است تازه تشکیل شده باشند، به‌راحتی در معرض فلوراید، دوباره معدنی و محکم می‌شوند.
اما به‌خاطر داشته باشید، اگر فلوراید آب آشامیدنی در منطقه‌ای زیادتر از حد معمول، یعنی بیشتر از ۲ پی‌پی‌ام (ppm) باشد، برای جلوگیری از تغییررنگ دندان‌ها، لازم است تا حد امکان منشاء آب آشامیدنی منطقه را تغییر دهید یا از آب‌هایی با فلوراید کمتر استفاده کنید. بنابراین، استفاده از خمیردندان‌ها و دهان‌شویه‌های حاوی فلوراید در چنین مناطقی توصیه نمی‌شود.
قاعدۀ کلی این است که هر غذا یا نوشیدنی حاوی شکر دندان کودک را در معرض پوسیدگی قرار می‌دهد. خوردن تنقلات شیرین، مانند شکلات‌ها که حاوی مقدار زیادی مواد قندی هستند، به زمان بیشتری برای پاک‌شدن توسط بزاق از سطح دندان نیاز دارند. اما خوراکی‌های طبیعی، مانند میوه و مواد غذایی خام، که سفت و الیاف‌دار هستند و به جویدن بیشتری نیاز دارند، بیشتر از آبمیوه‌های شیرین مفیدند و گاه به تمیزکردن دندان‌ها نیز کمک می‌کنند.
به‌طور کلی، داشتن یک رژیم غذایی متعادل بسیار ضروری است. این رژیم باید به‌صورت منظم شامل مقدار زیادی غلات، میوه‌ها و سبزیجات (به‌صورت خام یا کم‌پخته‌شده ترجیح دارد)، ماست، شیر، پنیر، گوشت و ماهی باشد. چربی‌های اشباع و روغن را، که به‌طور معمول در شکلات، شیرینی، کیک و بیسکوییت وجود دارد، محدود کنید. اجازۀ مصرف این نوع مواد غذایی را فقط یک‌بار در روز به کودک بدهید و بعد از آن مطمئن شوید که کودک دندان‌هایش را مسواک بزند. کودکتان را به ادامۀ این روند تشویق کنید تا برایش تبدیل به عادت شود. انتخاب غذا و تمیزکردن دندان ۲ اصل مهم مراقبت از دندان کودک است.
برخی متخصصان بر این باورند که با رویش دومین دندان، استفاده از نخ دندان باید وارد برنامه مراقبتی شما شود. اما طبیعی است، اگر بسیاری از کودکان، در استفاده از نخ دندان، با والدینشان همکاری نکنند. بنابراین، لازم است اصرار را کنار بگذارید و خود الگوی کودک باشید. به طور مرتب از نخ دندان استفاده کنید تا او نیز، با مشاهده رفتار درست، از شما الگو بگیرد و مراقبت اصولی از دهان و دندان به ارزشی درونی در او تبدیل شود.
اگر شما، به عنوان پدر و مادر کودک، از رفتن به دندانپزشکی لذت نمی‌برید، او بیش از شما این حس را خواهد داشت. چرا که کودک احساسات شما را وارسی می‌کند و آن‌ها را به عنوان برنامه ذهنی خود می‌پذیرد. پس ابتدا با ترس‌های خود کنار بیایید، آن‌ها را بپذیرید و در ادامه با کودک درباره نگرانی‌هایش و علت‌‌های آن گفتگو کنید. برای عملکرد بهتر، با او همدلی کنید و با کتاب‌های داستان، بازی‌های وانمودی و نمایش خلاق، از نگرانی‌های ذهنی‌اش بکاهید و حس مثبتی نسبت به دندانپزشک در او ایجاد کنید.
رفتن به دندانپزشکی را وقتی دندان‌های کودک به نسبت کامل درآمده است؛ یعنی، از حدود دو تا سه سالگی آغاز کنید. معاینات دوره‌ای موجب می‌شود کودک زودتر با محیط دندانپزشکی آشنا شود. اگر دندان‌های کودک مشکلی نداشته باشد، معاینات سالانه را تا پنج سالگی ادامه دهید. پس از آن، هر شش ماه یک بار، لازم است دندان پزشک و متخصص بهداشت دهان و دندان کودک را معاینه کنند.
گرچه زود هنگام است، اما مضطرب نباشید. در چهار سالگی، دندان‌های شیری کودک شما ممکن است بیفتند. این در حالی است که دندان‌های دائمی نهفته و سر جای خود هستند. اگر شک دارید، برای اطمینان خاطر بیشتر، می توانید کودک را نزد دندانپزشک ببرید تا پس از بررسی‌های لازم مطمئن شوید دندان دیگری نشکسته یا آسیب ندیده است.
فراموش نکنید هر گونه سوال، نظر یا تجربه‌ای در مورد بهداشت دهان و دندان در کودکان دارید حتما از طریق کودکت با ما و سایر خوانندگان به اشتراک بگذراید.
روابط مثبت بین والدین و فرزندان برای رشد کودکان مهم است. روابط مثبت با کودکان…
نوع تفکر شما در مورد تربیت فرزندتان، در ایجاد رابطه با آن‌ها تفاوت ایجاد می‌کند.…
دنیای دیجیتال بخش جدایی‌ناپذیر زندگی ما و فرزندان‌مان است. در یک دوره جامع آموزشی تلاش…
سلامت روان، بسیار فراتر از وجود برخی از اختلالات است. وقتی صحبت از سلامت روان…
توسعه تاب آوری یک سفر شخصی است و شما باید از دانشی که نسبت به…
کودکان تاب آور می‌توانند پس از تجربه شکست، بهبود یابند و به زندگی عادی خود…
View Comments
سلام، سیاه شدن دندان ها با قطره آهن یکی از دغدغه های بزرگ مادرها هست، لطفا راهنمایی بفرمایید برای کم کردن این سیاهی ناشی از قطره آهن چه کارهایی باید انجام داد؟ آیا قطره ای آهنی وجود داره که اثر روی دندان نگذاره؟لطفا راهنمایی کنید.
ممنون
طبق نظر بیشتر دندانپزشکان کودک، سیاهی ناشی از مصرف قطره آهن، تا افتادن دندان شیری همراه کودک خواهد بود. تجربه بعضی از والدین نشان داده که قطره آهن آیروویت خارجی، کم‌ترین اثر سیاهی روی دندان کودکت رو داره. اخیرا بعضی خمیر دندان‌ها هم به بازار اومدن با شعار تجاری «پاک کننده لکه سیاهی آهن» که در مورد موثر بودن یا نبودن‌شون نمی‌تونیم نظر قطعی بدیم.