هموروئید یا بواسیر شرایطی است که در آن رگ‌های ناحیه مقعد یا انتهای روده بزرگ دچار تورم می‌شود. این تورم ممکن است در راست‌روده (بخش انتهایی روده بزرگ که به مقعد منتهی می‌شود) یا در اطراف مقعد ایجاد شود.
چرا بواسیر ایجاد می شود؟
معمولا، با ایجاد فشار بر بخش انتهایی روده، هموروئید ایجاد می‌شود، اما گاهی دلیل ایجاد آن نامشخص است. عواملی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود باعث افزایش فشار بر راست‌روده می‌شوند و احتمال بروز هموروئید را بالا می‌برند:
- زور زدن هنگام دفع مدفوع،
- نشستن طولانی‌مدت در توالت،
- اسهال،
- یبوست طول‌کشیده (مزمن)،
- چاقی،
- بارداری،
- رابطه جنسی مقعدی،
- رژیم غذایی با میزان فیبر کم،
- بلند کردن پیاپی اشیای سنگین،
- افزایش سن.
علائم بواسیر چیست؟
وجود یک یا چند علامت از علائم زیر ممکن است نشان‌دهنده هموروئید در شما باشد:
- مشاهده خون قرمز روشن پس از دفع مدفوع،
- خارش مقعد،
- احساس نیاز به دفع مجدد بعد از توالت،
- ترشحات لزج روی لباس زیر یا دستمال توالت بعد از خشک کردن مقعد،
- وجود توده‌هایی در اطراف مقعد،
- درد اطراف مقعد.
بایدها و نبایدهای بواسیر کدام ها هستند؟
- از بروز یبوست جلوگیری کنید. اصلاح رژیم غذایی، مصرف آب کافی و ورزش منظم در پیشگیری از یبوست و در پی آن بروز هموروئید اثرگذارند.
- برای تسکین درد و خارش می‌توانید در وان آب گرم بنشینید یا از کمپرس سرد استفاده کنید.
- ناحیه مقعد و اطراف آن را تمیز و خشک نگه دارید.
- با دستمال زبر مقعد را تمیز نکنید.
- می‌توانید برای کاهش درد از داروی استامینوفن ساده استفاده کنید. به یاد داشته باشید که کدئین ممکن است باعث بروز یبوست و بدتر شدن علائم هموروئید شود.
- از نشستن طولانی‌مدت به‌ویژه در توالت خودداری کنید.
- دفع مدفوع را به تعویق نیندازید.
- در صورتی که دچار خونریزی از مقعد هستید، بدون مشورت پزشک از داروی ایبوپروفن (ژلوفن، ادویل و داروهایی مانند این‌ها) استفاده نکنید.
- با مشاوره دکتر داروساز می‌توانید از انواع فرآورده‌های موضعی ـ مقعدی آنتی‌هموروئید موجود در داروخانه‌ها استفاده کنید.
- از پمادهای استروئیدی نظیر هیدروکورتیزون، بدون مشاوره پزشک، بیشتر از یک هفته استفاده نکنید، چراکه باعث نازک شدن و آسیب‌پذیری بیشتر پوست می‌شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
هشدار! خونریزی از ناحیه مقعد یا وجود خون در مدفوع ممکن است دلایل گوناگونی داشته باشد و حتما باید پزشک آن را بررسی کند.
- اگر همراه هموروئید تب یا درد شدید (دردی که توانایی حرکت، صحبت، خوابیدن و انجام کارهای روزمره را از شما بگیرد) وجود دارد.
- در صورتی که یک هفته پس از درمان‌های خانگی هنوز بهبودی حاصل نشده باشد.
- در صورت خروج چرک از توده‌های هموروئید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
شقاق مقعد چیست و چرا ایجاد می شود؟
شقاق مقعد به زخم یا پارگی در بافت نازک مقعد گفته می‌شود که عموما به دنبال یبوست و خروج مدفوع سفت یا بزرگ از مقعد ایجاد می‌شود. سایر عواملی که ممکن است باعث بروز این زخم‌ها شوند عبارت‌اند از:
- بارداری و زایمان،
- برخی بیماری‌های منتقل‌شونده از طریق روابط جنسی نظیر سفلیس،
- بیماری‌های التهابی در روده،
- اسهال طول‌کشیده (مزمن)،
- رابطه جنسی مقعدی.
همچنین لازم به ذکر است که در موارد بسیاری دلیل مشخص برای بروز این حالت وجود ندارد.
علائم شقاق مقعد چیست؟
- درد شدید هنگام دفع مدفوع و در ادامه آن احساس درد و سوزش در ساعات بعدی،
- خونریزی خفیف از مقعد هنگام دفع مدفوع.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر هریک از علائم ذکرشده را دارید، به پزشک مراجعه کنید. شقاق مقعد مانند سایر زخم‌ها معمولا در طول چند هفته بدون درمان خاصی بهبود می‌یابد، اما از آنجا که درد و خونریزی ممکن است علامتی برای سایر بیماری‌ها باشند، حتما لازم است بررسی بیشتری انجام شود.
چگونه علائم شقاق مقعد را تسکین دهید؟
- از بروز یبوست پیشگیری کنید. ادامه‌دار شدن یبوست ریسک بروز مجدد شقاق مقعد را بالا می‌برد.
- نشستن در وان آب گرم یا استفاده از کمپرس سرد بعد از دفع مدفوع می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- می‌توانید از داروی استامینوفن ساده استفاده کنید. کدئین ممکن است یبوست را تشدید کند.
- پزشکان گاهی، برای بهبود دفع، داروهای ملین و نیز داروهای موضعی ضددرد یا بی‌حس‌کننده تجویز می‌کنند. اگر فکر می‌کنید دچار شقاق مقعد هستید، بر احساس خجالت و شرم خود غلبه کنید و حتما به پزشک مراجعه کنید. شقاق مقعد بسیار شایع است و در تمامی سنین و تمامی افراد ممکن است ایجاد شود، اما احتمال بروز آن در کودکان و افراد جوان بیشتر است.
دکتر داروساز می‌تواند شما را در انتخاب داروی مناسب برای تسکین اولیه علائم راهنمایی کند.
امروزه درمان‌های متعدد و متنوعی برای رفع بواسیر و شقاق مقعدی وجود دارد. با مراجعه به‌موقع به پزشک می‌توانید در صورت لزوم از این درمان‌ها بهره بگیرید.