نکاتی که باید درباره مصرف ضد آفتاب در دوران بارداری بدانید

خورشید تشعشعاتی با طول موج‌های متفاوت ساطع می‌کند. در این میان، اشعه‌های ماورابنفش (UVA و UVB)، بعد از جذب، در لایه اپیدرم پوست می‌توانند عامل بروز سرطان پوست شوند. از سوی دیگر، مراقبت از پوست در برابر اشعه‌های آفتاب در دوران بارداری اهمیت ویژه‌ای دارد. چراکه پوست بدن در این دوران، به‌دلیل تغییرات هورمونی و نیز افزایش رنگدانه‌ها، حساس‌تر می‌شود و نیاز به مراقبت بیشتری دارد. در این مقاله کودکت، به نکاتی که باید در انتخاب و استفاده از ضد آفتاب در دوران بارداری رعایت کنید پرداخته می‌شود.

به توصیه انجمن متخصصان زنان و زایمان آمریکا، برای کمک به جلوگیری از بروز ملاسما (melasma)، استفاده از ضد آفتاب مناسب در دوران بارداری اهمیت دارد. ملاسما نوعی اختلال پوستی است که باعث بروز لکه‌هایی روی پوست بدن به‌ویژه صورت می‌شود.

بهتر است از ضد آفتابی استفاده کنید که اشعه ماورابنفش A و B (UVA و UVB) را مهار کند و SPF حداقل 30 داشته باشد. لایه ضخیمی از ضد آفتاب را برای تمام بخش‌های بدن که در معرض آفتاب قرار می‌گیرند استفاده کنید و فقط به ناحیه صورت اکتفا نکنید. اشعه‌های ماورابنفش از لایه‌های ابر عبور می‌کنند. ازاین‌رو در روزهای ابری نیز از ضد آفتاب استفاده کنید.

SPF چیست؟

SPF (Sun Protection Factor)، فاکتور محافظت از نور خورشید، فاکتوری است که نشان می‌دهد ضد آفتاب، به نسبت زمانی که از هیچ ضد آفتابی استفاده نکنید، تا چه مدت از پوستتان در برابر اشعه UVB خورشید محافظت می‌کند. برای مثال، اگر پوستتان بدون مصرف ضد آفتاب پس از 20 دقیقه دچار آفتاب‌سوختگی شود، مصرف میزان مناسب از ضد آفتابی با SPF15 تا 5 ساعت از پوستتان محافظت می‌کند. لازم به ذکر است این محاسبات شامل اشعه UVA نمی‌شود. همچنین در صورت پاک شدن ضد آفتاب با عرق و آب و هر عامل دیگر نیز مصداق ندارد. لذا همواره توصیه می‌شود حداقل هر دو ساعت ضد آفتاب را تجدید کنید.

هیچ ضد آفتابی نمی‌تواند صددرصد اشعه UVB و UVA را مهار کند و ضد آفتاب‌های با SPF خیلی بالا برتری ویژه‌ای نسبت به ضد آفتاب‌های با SPF 30 تا 50 ندارند. بنابراین توصیه می‌شود که تا حد امکان، در زمان اوج تابش خورشید، در معرض آن قرار نگیرید و در ساعات دیگر روز از پوشش مناسب (کلاه و عینک) در کنار ضد آفتاب استفاده کنید.

ضد آفتاب‌ها از دو راه متفاوت مانع از نفوذ اشعه ماورابنفش به پوست می‌شوند: محافظت شیمیایی و محافظت فیزیکی.

ضد آفتاب‌های شیمیایی در دوران بارداری

ضد آفتاب‌های شیمیایی به پوست نفوذ می‌کنند و در لایه‌های زیرین پوست می‌نشینند. این ضد آفتاب‌ها اشعه‌های ماورابنفش ورودی به پوست را به گرما تبدیل می‌کنند و گرما از سطح پوست آزاد می‌شود. باید حدود 30 دقیقه قبل از مواجهه با آفتاب از این ضد آفتاب‌ها استفاده کنید تا به‌خوبی جذب پوست شوند.

مصرف ضد آفتاب‌های شیمیایی در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود.

ضد آفتاب های فیزیکی در دوران بارداری

ضد آفتاب‌های فیزیکی زینک اکساید یا تیتانیوم اکساید یا ترکیبی از هر دو را در خود دارند و جذب پوست نمی‌شوند. تنها با ایجاد یک لایه محافظ روی پوست، مانع از جذب اشعه‌های خورشید می‌شوند. ازاین‌رو هر دو اشعه ماورابنفش A و B را مهار می‌کنند. از سوی دیگر، احتمال بروز حساسیت با آن‌ها نیز کمتر است. بنابراین در دوران بارداری، شیردهی و نیز برای کودکان ایمن‌اند. عملکرد این نوع از ضد آفتاب‌ها ایجاد مانع فیزیکی در برابر نور خورشید است. به همین دلیل، در لحظه استفاده اثربخش‌اند و نیازی به گذر زمان برای جذب شدن ندارند. اما از سوی دیگر نیاز بیشتری به تجدید استفاده منظم دارند.

ضد آفتاب‌های فیزیکی در دوران بارداری برای بدن مادر و جنین ایمن‌اند.

طبق اعلام سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، ماده PABA (para-aminobenzoic acid) و تولامین سالیسیلات (Tolamine salicylate) و اکسی بنزون (Oxybenzone) در ترکیب ضد آفتاب‌ها مجاز نیست و منجر به بروز عوارضی خواهد شد.

درنهایت لازم به تأکید مجدد است که مصرف ضد آفتاب در دوران بارداری را محدود به تابستان یا روزهای آفتابی نکنید. در صورت تداوم قرارگیری در معرض آفتاب، حتماً با توالی منظم مجدداً از آن استفاده کنید. در ضمن، تنها به مصرف ضد آفتاب اکتفا نکنید. در هوای گرم به‌دلیل تعریق زیاد یا در زمان شنا، ضد آفتاب نیاز به تجدید سریع‌تر دارد.

دکتر دل آرام سلطانی

دکتر داروساز