مروری کوتاه بر رشد حرکتی کودکان

رشد حرکتی کودکان به رشد استخوان‌ها و عضلات کودک، توانایی او در حرکت پیرامونی و دستکاری و اثرگذاری بر محیطی که در آن قرار گرفته است اشاره می‌کند. رشد حرکتی کودک را می‌توان به دو بخش کلی تقسیم‌بندی کرد: رشد مهارت‌های حرکتی درشت و رشد مهارت‌های حرکتی ظریف.

• رشد مهارت‌های حرکتی درشت شامل توسعه و پیشرفت عضلات بزرگ در بدن کودک است. چنین عضلاتی به شما اجازه می‌دهند بنشینید، بایستید، راه بروید، بدوید و کارهای دیگر را انجام دهید.
• رشد مهارت‌های حرکتی ظریف عضلات کوچک موجود در بدن را، به‌ویژه آن‌هایی که در دست قرار دارند، دربرمی‌گیرد.

رشد حرکتی کودک، همچنین، چگونگی عملکرد عضلات و ماهیچه‌های او را شامل می‌شود. تونوس ماهیچه‌ای عبارت دیگری است که برای تعریف این مفهوم به کار می‌رود. واقعیت این است که کودکان برای رشد عضلات خود و استفاده راحت از آن‌ها هنگام ایستادن، نشستن، چرخیدن، راه رفتن، دویدن، شنا کردن و تمامی حالت‌ها و اعمال دیگر به تونوس عضلانی متعادل نیاز دارند. توسعه دستگاه دهلیزی و دستگاه احساس عمقی نیز در زمره‌ رشد موتورهای حرکتی قرار می‌گیرند. هر دوی این موارد جزئی از سیستم حسی و عصبی کودک محسوب می‌شوند.

• دستگاه دهلیزی در گوش میانی قرار گرفته است و به بدن اجازه می‌دهد تعادل خود را حفظ کند.
• دستگاه حس عمقی شامل گوش میانی (عضلات، مفاصل و تاندون‌ها) است. این سیستم باعث می‌شود بدن درک کند در کجا قرار گرفته است. حفظ تعادل، حفظ حالت و داشتن حرکات هماهنگ تنها در صورتی ممکن است که دستگاه حس عمقی به‌درستی عمل کند.

توجه داشته باشید که رشد و توسعه مهارت‌های حرکتی کودک معمولا از ترتیب یا دنباله‌ای قابل پیش‌بینی پیروی می‌کند:

• رشد از داخل بدن شروع می‌شود و سپس در خارج از بدن اتفاق می‌افتد. این گفته به آن معناست که کودکان معمولا، پیش از آنکه بتوانند انگشتان خود را تحت اختیار درآورند، بر بازوهایشان کنترل پیدا می‌کنند.
• رشد، همچنین، از بالا به پایین بدن کودک به پیش می‌رود. کودک ابتدا نیاز دارد بتواند سر خود را تحت اختیار بگیرد و طی مراحل بعدی، بر پاهایش کنترل پیدا می‌کند.

رشد حرکتی کودکان چگونه بر زمینه های رشدی دیگر آنها تاثیر می گذارد؟

چگونگی رشد مهارت‌های حرکتی کودک بر عملکرد او در تمامی زمینه‌های رشدی اثر می‌گذارد:

ارتباط میان مهارت‌های حرکتی و رشد شناختی: کودکان می‌توانند هرچه بهتر محیط پیرامون خود را کشف کنند، اگر قادر باشند به‌راحتی حرکت کنند یا موقعیت خود را تغییر دهند. کودکان، همچنین، در صورت داشتن اختیار و کنترل بر عضلات انگشتان، بهتر می‌توانند بنویسند و نقاشی بکشند.

ارتباط میان مهارت‌های حرکتی و رشد مهارت‌های خودیاری: بهره‌مندی از مهارت‌های استوار و مستحکم کنترل حرکتی به کودکان کمک می‌کند یاد بگیرند با دست غذا بخورند و بعدا از ابزارهایی مانند قاشق، چنگال و چوب غذاخوری استفاده کنند. چنین مهارت‌هایی، همچنین، کودکان را به پوشیدن و درآوردن لباس‌هایشان، مسواک زدن، شستن‌ دست‌ها و صورت و حمام کردن توانا می‌کند.

ارتباط میان مهارت‌های حرکتی و توسعه ارتباطات کودک: داشتن کنترل بر فضای دهانی/حرکتی به کودکان اجازه می‌دهد کلمات و اصوات را به‌درستی تلفظ کنند. این موضوع به طرز بیان و گفتار آن‌ها ارتباط دارد.

ارتباط میان مهارت‌های حرکتی و رشد اجتماعی و عاطفی: بهره‌مندی از مهارت‌های حرکتی برای نشستن صحیح، صحبت کردن، غذا خوردن و نوشیدن مایعات کودک ضروری است. همچنین، اینکه افراد دیگر چگونه به نحوه عملکرد کودک در این زمینه‌ها واکنش نشان می‌دهند، به نوبه خود، بر توسعه اجتماعی و عاطفی او به شکل مثبت یا منفی تاثیر می‌گذارد.