تب پاسخ طبیعی بدن به شرایط مختلفی است که شایع‌ترین آن‌ها عفونت است. تب حالتی است که در آن درجه حرارت بدن بالاتر از حد طبیعی است. در این مقاله از کودکت به تعریف تب، چگونگی اندازه گیری دقیق درجه حرارت بدن کودک، چگونگی درمان تب نوزاد و بیان علائم همراه تب در کودکان که نیاز به بررسی‌های بیشتر وجود دارد، می‌پردازیم.
درجه حرارت مقعدی بیشتر از ۳۸ درجه سانتی گراد، درجه حرارت دهانی بیشتر از ۳۷/۸ درجه سانتی گراد، درجه حرارت زیر بغل بیشتر از ۳۷/۲، درجه حرارت گوش بیشتر از ۳۷/۵ و درجه حرارت پیشانی بیشتر از ۳۸ درجه سانتی گراد، «تب» گفته می‌شود.
عفونت شایع‌ترین علت تب در کودکان است. عفونت‌های شایع ویروسی و باکتریال در کودکان مانند سرماخوردگی، عفونت گوارشی، عفونت گوش، خروسک، برونشیولیت، مننژیت و عفونت ادراری شایع ترین بیماری‌های ایجاد کننده تب در کودکان هستند. در شیرخواران کمتر از ۳ ماه لباس پوشاندن بیش از حد به شیرخوار می‌تواند باعث افزایش دمای بدن شود. همچنین تزریق بعضی واکسن‌ها در کودکان می‌تواند سبب تب در آن‌ها شود. این که دندان در آوردن در شیرخواران می‌تواند علت تب باشد یا نه مورد اختلاف نظر است و همیشه باید ابتدا سایر علل تب را در نظر گرفت. همچنین تب‌های بالاتر از ۳۸/۹ را هرگز نباید مرتبط با دندان در آوردن دانست.
روش‌های مختلفی برای اندازه گیری تب وجود دارد که اندازه‌گیری درجه حرارت از راه مقعد، دقیق‌ترین راه است.
در کودکان بزرگتر از ۴-۵ سال، می‌توان درجه حرارت را از راه دهان اندازه گرفت. اندازه‌گیری درجه حرارت از راه زیر بغل دقت کمتری دارد و برای شیرخواران زیر ۳ ماه یا کودکانی که نمی‌توانند درجه را در دهان خود نگه دارند، مفید است.
تعیین درجه حرارت از راه گوش و پیشانی هم دقت کمتری نسبت به اندازه‌گیری حرارت مقعدی و دهان دارد. بدیهی است که تعیین درجه حرارت بدن کودک با لمس بدن کودک قابل اعتماد و دقیق نیست.
وسیله‌ای است که تب را با آن اندازه می‌گیرند. دو نوع دیجیتال و شیشه‌ای دارد که نوع شیشه‌ای حاوی جیوه است و به علت خطر شکستن و تماس با جیوه استفاده از آن توصیه نمی‌شود. همچنین ترمومترهای نواری یا شبیه پستانک دقیق نیستند و توصیه نمی‌شوند.
کودک یا شیر خوار را به پشت یا شکم بخوابانید، مقدار کمی وازلین به سر تب سنج بمالید، آن را به آهستگی وارد مقعد کودک کنید تا زمانی که نوک نقره‌ای آن کامل در مقعد قرار گیرد و دیده نشود. ترمومتر را نگه دارید، نوع جیوه‌ای حدود ۲ دقیقه و انواع دیجیتال کمتر از ۱ دقیقه باید نگه داشته شوند و سپس خارج شده و عدد خوانده شود.
در این روش کودک از ۳۰ دقیقه قبل نباید مایعات سرد یا گرم مصرف کرده باشد. ترمومتر را با آب سرد و صابون بشویید. نوک ترمومتر را زیر زبان کودک قرار دهید و از کودک بخواهید آن را با لب‌هایش نگه دارد. دهان باید کاملا بسته باشد. ترمومتر جیوه‌ای حدود ۳ دقیقه و نوع دیجیتال کمتر از ۱ دقیقه باید در دهان بماند.
نوک ترمومتر را زیر بغل کودک بگذارید. ترمومتر را با فشردن بازوی کودک به قفسه سینه نگه دارید. ترمومتر جیوه ای باید حدود ۴ تا ۵ دقیقه نگه داشته شود.
اگر کودک در هوای سرد بیرون بوده است باید حداقل ۱۵ دقیقه صبر کنید. عفونت گوش یا مجرا تاثیری بر اندازه گیری درجه حرارت از راه گوش ندارد. گوش کودک را باید به عقب و بالا بکشید و ترمومتر را وارد کانال گوش کنید و حدود ۲ ثانیه نگه دارید.
در این روش در واقع درجه حرارت شریان تمپورال اندازه گیری می‌شود. به شکل دستگاهی است که از پیشانی تا گوش کشیده می‌شود. نوع دیگر آن سنسور مادون قرمز دارد و نیاز به تماس با پوست کودک ندارد.
وجود تب نقش مهمی در مبارزه با عفونت دارد ولی در عین حال می‌تواند باعث ناراحتی کودک شود. شدت تب به تنهایی در تصمیم‌گیری برای درمان یا ارزیابی بیشتر کودک کافی نیست، بلکه رفتار کودک و اینکه حال او چطور به نظر می‌رسد، مهم‌تر است. تب گاهی همراه با علائمی است که نیاز به معاینه و بررسی فوری دارند.
اگر یکی یا چند نشانه از علائم زیر را در کودک مشاهده کردید، به سرعت به پزشک مراجعه کنید:
وجود علائم زیر همراه تب ، یعنی کودک باید توسط پزشک ویزیت شود:
همه موارد تب به درمان یا مراجعه به پزشک نیاز ندارند، علائم جدی‌تر در بالا توضیح داده شد.
موثرترین درمان تب استفاده از داروها مثل استامینوفن یا بروفن است. مصرف آسپیرین در تب کودکان توصیه نمی‌شود. از استامینوفن می‌توان هر ۴ تا ۶ ساعت استفاده کرد ولی نباید بیشتر از ۵ بار در روز باشد. مصرف استامینوفن در سن کمتر از ۳ ماه باید با مشورت پزشک باشد. همچنین، متخصص اطفال، بر اساس وزن کودک دوز مصرف دارو را تعیین می‌کند. ایبو بروفن می تواند هر ۶ ساعت استفاده شود که باید حتما معده کودک پر باشد. استفاده از این دارو در سن زیر ۶ ماه ممنوع است. دوز آن باید براساس وزن کودک تنظیم شود.
تب می‌تواند باعث کاهش آب بدن کودک شود و باید دفعات مصرف آب یا شیر کودک را افزایش داد. سایر مایعات خنک و شیرین هم مفید هستند.
استراحت کافی و استفاده از تن شویه و پاشویه که البته به اندازه دارو موثر نیست. استفاده از الکل توصیه نمی‌شود چون می‌تواند از راه پوست جذب شده و باعث مسمومیت شود. توجه کنید که تن شویه حتما باید با اب ولرم باشد. در صورت قطع تب به مدت ۲۴ ساعت، کودک می‌تواند به مدرسه یا مهد برگردد.
شما می‌توانید فایل صوتی این مقاله را از اینجا بشنوید.
روابط مثبت بین والدین و فرزندان برای رشد کودکان مهم است. روابط مثبت با کودکان…
نوع تفکر شما در مورد تربیت فرزندتان، در ایجاد رابطه با آن‌ها تفاوت ایجاد می‌کند.…
دنیای دیجیتال بخش جدایی‌ناپذیر زندگی ما و فرزندان‌مان است. در یک دوره جامع آموزشی تلاش…
سلامت روان، بسیار فراتر از وجود برخی از اختلالات است. وقتی صحبت از سلامت روان…
توسعه تاب آوری یک سفر شخصی است و شما باید از دانشی که نسبت به…
کودکان تاب آور می‌توانند پس از تجربه شکست، بهبود یابند و به زندگی عادی خود…